روکش دندان : قیمت روکش دندان + هزینه انواع روکش { جلو و موقت }

روکش دندان یا کراون دندان (Dental Crown)

روکش دندان یکی از متداول‌ترین و موثرترین درمان‌های دندانپزشکی برای بازگرداندن زیبایی، عملکرد و استحکام به دندان‌های آسیب‌دیده یا ضعیف شده است. این راهنمای جامع به شما کمک می‌کند تا با تمامی جنبه‌های روکش دندان، از جمله انواع، مراحل درمان، مزایا و معایب، طول عمر، مراقبت‌ها، هزینه‌ها و جایگزین‌های احتمالی آن آشنا شوید.

روکش دندان چیست و چرا به آن نیاز داریم؟

روکش دندان، که گاهی از آن با نام‌هایی چون “کلاهک دندان”، “تاج مصنوعی” یا “فریم دندان” نیز یاد می‌شود، یک ترمیم دندانی ثابت است که به طور کامل قسمت قابل مشاهده دندان (تاج دندان) را که در بالای خط لثه قرار دارد، می‌پوشاند. این کلاهک‌ها به گونه‌ای طراحی و ساخته می‌شوند که از نظر شکل، اندازه، رنگ و عملکرد، شباهت زیادی به دندان طبیعی داشته باشند و پس از نصب، تشخیص آن‌ها از دندان‌های طبیعی دشوار است. روکش‌ها از مواد مختلفی ساخته می‌شوند و هدف اصلی آن‌ها بازگرداندن استحکام، عملکرد جویدن و بهبود ظاهر دندان آسیب‌دیده است.

اهمیت این تعریف در آن است که به بیمار درک اولیه‌ای از ماهیت روکش و تفاوت آن با سایر ترمیم‌ها مانند پرکردگی می‌دهد. روکش دندان تنها یک ترمیم “ظاهری” نیست، بلکه نقش حیاتی در “حفظ ساختار و عملکرد” دندان آسیب‌دیده و حتی سلامت کلی دهان دارد. با بازگرداندن استحکام به دندان ضعیف شده و محافظت از آن در برابر شکستگی‌های بیشتر ، روکش از بروز مشکلات پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر در آینده جلوگیری می‌کند. عدم درمان دندان آسیب‌دیده می‌تواند منجر به از دست رفتن کامل دندان و نیاز به درمان‌های جایگزین مانند ایمپلنت یا بریج شود

مشاوره رایگان

برای دریافت مشاوره در خصوص روکش دندان با ما در ارتباط باشید.

لیست هزینه روکش دندان 1404 + قیمت هر واحد روکش دندان

قیمت روکش دندان PFM : هزینه روکش ( پی اف ام ) 6.500.000 تومان
قیمت روکش دندان تمام سرامیک (pfz) : هزینه روکش pfz مبلغ ۷.۵۰۰.۰۰۰ تومان
چسباندن روکش : ۱.۰۰۰.۰۰۰ تومان

قیمت روکش دندان عصب‌کشی شده

هزینه روکش دندان عصب‌کشی شده از ۴ میلیون تومان (PFM) تا ۱۲ میلیون تومان (زیرکونیا) متغیر است. این روکش ضروری است و بدون آن، دندان ۸۰% احتمال شکستن دارد!

عوامل مؤثر بر قیمت:

فاکتور	تأثیر بر هزینه
جنس روکش	زیرکونیا > سرامیک > PFM > فلز
لابراتور ساخت	لابراتوار خارجی +۴۰%
تخصص دندانپزشک	متخصص پروتز +۲۰%
پیچیدگی قالب‌گیری	ترمیم‌های پیشرفته +۱۵%

هشدارهای حیاتی:

بدون روکش: دندان عصب‌کشی شده ظرف ۲ سال می‌شکند (هزینه ایمپلنت: ۳۰+ میلیون تومان!).
هزینه پنهان: قالب‌گیری دیجیتال (+۵۰۰k) یا بی‌حسی (+۲۰۰k) جداگانه محاسبه می‌شود.
تخفیف بیمه: تنها ۱۰–۱۵% هزینه را پوشش می‌دهد (غیرقابل استفاده برای روکش‌های لوکس).

کلینیک دندانپزشکی دکتر نوید ناطقی با بهره گیری از جدیدترین متریال و تکنولوژی ها و همچنین کادری مجرب به عنوان بهترین کلینیک دندانپزشکی اندرزگو آماده ارائه خدمات دندانپزشکی زیبایی و درمانی به شما عزیزان میباشد.

اهداف اصلی استفاده از روکش دندان

استفاده از روکش دندان اهداف متعددی را دنبال می‌کند که فراتر از جنبه زیبایی‌شناختی صرف است:

بازگرداندن استحکام: تقویت دندان‌هایی که به دلیل پوسیدگی وسیع، شکستگی یا پرکردگی‌های بزرگ ضعیف شده‌اند.
محافظت از دندان: جلوگیری از شکستگی بیشتر دندان‌های ضعیف یا ترک‌خورده.
ترمیم دندان آسیب‌دیده: بازسازی دندان‌هایی که دچار شکستگی یا ساییدگی شدید شده‌اند.
پوشاندن و حمایت از دندان با پرکردگی وسیع: زمانی که حجم زیادی از دندان با مواد پرکردنی جایگزین شده و ساختار باقی‌مانده دندان ضعیف است.
نگه داشتن بریج دندانی: روکش‌ها به عنوان پایه‌هایی برای بریج (پل دندانی) عمل می‌کنند.
پوشاندن ایمپلنت دندان: پس از کاشت ایمپلنت، روکش به عنوان تاج دندان مصنوعی روی آن قرار می‌گیرد.
بهبود ظاهر دندان: اصلاح رنگ، شکل و اندازه دندان‌های بد رنگ، بدشکل یا دارای ناهنجاری‌های سطحی.

نیاز به روکش دندان در شرایط مختلفی ایجاد می‌شود. تصمیم برای روکش کردن دندان اغلب یک اقدام “پیشگیرانه ثانویه” است تا از دست رفتن کامل دندان جلوگیری شود. این بدان معناست که دندان از قبل دچار مشکل شده و روکش به عنوان راهی برای حفظ آن و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت عمل می‌کند. موارد شایع کاربرد روکش دندان عبارتند از:

پوسیدگی شدید دندان‌ها: زمانی که پوسیدگی به حدی گسترده است که با پر کردن معمولی قابل ترمیم نیست و ساختار زیادی از دندان از دست رفته است.
شکستگی تاج دندان: در اثر ضربه یا فشار، تاج دندان ممکن است بشکند و نیاز به بازسازی با روکش داشته باشد.
سایش بیش از اندازه سطوح دندانی: عواملی مانند دندان قروچه (بروکسیسم) یا عادات غذایی نامناسب می‌تواند منجر به سایش شدید دندان‌ها و کوتاه شدن آن‌ها شود که با روکش قابل اصلاح است.
پس از درمان ریشه (عصب‌کشی): دندان‌هایی که تحت درمان ریشه قرار گرفته‌اند، به دلیل از دست دادن بخش زیادی از ساختار داخلی و قطع خون‌رسانی، شکننده و مستعد شکستگی می‌شوند. روکش از این دندان‌ها محافظت می‌کند. این یکی از رایج‌ترین دلایل تجویز روکش است.
بهبود زیبایی: برای اصلاح مشکلات زیبایی مانند بدرنگی شدید، بدشکلی، یا فواصل بین دندانی که با روش‌های محافظه‌کارانه‌تر مانند بلیچینگ یا ونیر قابل اصلاح نیستند.
پوشاندن ایمپلنت دندانی: روکش به عنوان بخش نهایی و تاج دندان روی پایه ایمپلنت نصب می‌شود.
حمایت از دندان با پرکردگی وسیع: اگر پرکردگی قدیمی یا جدید بسیار بزرگ باشد و دیواره‌های باقی‌مانده دندان نازک و ضعیف باشند، روکش برای جلوگیری از شکستن آن‌ها ضروری است.
محافظت از دندان‌ها در برابر آسیب بیشتر: در افرادی که در معرض خطر بالای پوسیدگی یا سایش هستند.
پشتیبانی از پل دندان (بریج): دندان‌های مجاور ناحیه بی‌دندانی تراش خورده و روکش می‌شوند تا به عنوان پایه برای اتصال دندان مصنوعی (پونتیک) عمل کنند.

درک این موارد به بیمار کمک می‌کند تا ضرورت درمان روکش را در شرایط خاص خود بهتر درک کند و بداند که این اقدام اغلب آخرین شانس برای حفظ دندان طبیعی قبل از نیاز به کشیدن و جایگزینی با روش‌های پیچیده‌تر است.

انواع روکش دندان: گزینه‌های مختلف برای نیازهای متفاوت

انتخاب نوع روکش دندان به عوامل متعددی از جمله محل قرارگیری دندان (جلویی یا عقبی)، میزان فشار جویدن، ملاحظات زیبایی، دوام مورد انتظار، هزینه و حساسیت‌های احتمالی بیمار بستگی دارد. هیچ “بهترین” نوع روکش واحدی برای همه افراد وجود ندارد و تصمیم‌گیری باید با مشورت دندانپزشک و با در نظر گرفتن تمامی این متغیرها انجام شود. پیشرفت‌های تکنولوژیک در علم مواد دندانی گزینه‌های متنوعی را فراهم کرده است که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارند.

روکش‌های تمام سرامیکی (فول سرام، پرسلن)

این روکش‌ها به دلیل ظاهر بسیار طبیعی و شباهت زیاد به دندان‌های واقعی، محبوبیت زیادی کسب کرده‌اند.

ویژگی‌ها: تماماً از مواد سرامیکی (مانند پرسلن، زیرکونیا، یا لیتیوم دی‌سیلیکات) ساخته می‌شوند. از نظر زیبایی، بهترین گزینه محسوب می‌شوند و نور را مشابه مینای دندان طبیعی منعکس می‌کنند. با لثه سازگاری بسیار بالایی دارند و به ندرت باعث تحریک یا واکنش آلرژیک می‌شوند، بنابراین برای افرادی که به فلز حساسیت دارند، ایده‌آل هستند. رنگ آن‌ها با گذشت زمان ثابت می‌ماند و در برابر لکه‌پذیری مقاوم هستند.
کاربرد: به دلیل زیبایی فوق‌العاده، اغلب برای دندان‌های جلویی که در معرض دید هستند، انتخاب می‌شوند.
انواع رایج روکش‌های تمام سرامیکی:
- روکش زیرکونیا (Zirconia):
  - جنس و مزایا: از اکسید زیرکونیوم، یک ماده سرامیکی بسیار مقاوم و سفید رنگ ساخته می‌شود. استحکام آن به حدی بالاست که هم برای دندان‌های جلویی و هم برای دندان‌های عقبی که فشار جویدن زیادی را تحمل می‌کنند، مناسب است. زیرکونیا زیست‌سازگار است و با بافت‌های دهان به خوبی تطابق دارد. ظاهر آن بسیار طبیعی و زیباست و می‌تواند در رنگ‌های مختلف برای هماهنگی با دندان‌های مجاور ساخته شود. طول عمر روکش‌های زیرکونیا معمولاً بالا و در حدود 15 تا 20 سال یا بیشتر با مراقبت مناسب تخمین زده می‌شود. امکان ساخت این روکش‌ها در یک جلسه با استفاده از تکنولوژی CAD/CAM نیز وجود دارد.
  - انواع: زیرکونیا در دو نوع اصلی موجود است: زیرکونیای جامد (Solid Zirconia) که استحکام بیشتری دارد و برای دندان‌های عقبی مناسب‌تر است، و زیرکونیای شفاف (Translucent Zirconia) که زیبایی و شفافیت بیشتری دارد و برای دندان‌های جلویی ایده‌آل است.
  - معایب: هزینه آن معمولاً از روکش‌های PFM بیشتر است. همچنین، به دلیل سختی زیاد، در صورت عدم تنظیم دقیق بایت، ممکن است باعث سایش دندان مقابل شود.
- روکش ایمکس (IPS Emax) / لیتیوم دی‌سیلیکات (Lithium Disilicate):
  - جنس و مزایا: این روکش‌ها از نوعی شیشه-سرامیک به نام لیتیوم دی‌سیلیکات ساخته می‌شوند. ویژگی برجسته آن‌ها، زیبایی و شفافیت فوق‌العاده و بازتاب نور بسیار طبیعی است که آن‌ها را برای دندان‌های جلویی بسیار مطلوب می‌سازد. قدرت چسبندگی این روکش‌ها به ساختار دندان بسیار بالاست. رنگ آن‌ها در طول زمان ثابت می‌ماند و در برابر لکه‌پذیری مقاوم هستند.
  - معایب و کاربرد: استحکام روکش‌های ایمکس از زیرکونیا و PFM کمتر است، بنابراین برای دندان‌های عقبی که تحت فشار جویدن شدید قرار دارند یا در افرادی که دندان قروچه دارند، گزینه مناسبی نیستند و ممکن است بشکنند. کاربرد اصلی آن‌ها برای دندان‌های جلویی است که زیبایی در اولویت قرار دارد، یا در مواردی که تاج دندان بسیار کوتاه است و نیاز به چسبندگی قوی روکش وجود دارد.

روکش‌های فلز-سرامیک (PFM یا Porcelain Fused to Metal)

این روکش‌ها برای سال‌های متمادی به عنوان استاندارد طلایی در دندانپزشکی شناخته می‌شدند و ترکیبی از استحکام فلز و زیبایی سرامیک را ارائه می‌دهند.

ویژگی‌ها: دارای یک هسته یا فریم فلزی (معمولاً از آلیاژهای غیر قیمتی مانند نیکل-کروم یا کبالت-کروم، و گاهی آلیاژهای قیمتی مانند طلا) هستند که لایه‌ای از پرسلن (سرامیک) همرنگ دندان روی آن پخته می‌شود.
مزایا: استحکام و دوام خوبی دارند و می‌توانند فشار جویدن را به خوبی تحمل کنند، بنابراین هم برای دندان‌های جلویی و هم عقبی قابل استفاده هستند. هزینه آن‌ها معمولاً از روکش‌های تمام سرامیک پیشرفته (مانند زیرکونیا و ایمکس) کمتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است. طول عمر آن‌ها با مراقبت مناسب می‌تواند 8 تا 10 سال و گاهی تا 20 سال باشد.
معایب: بزرگترین عیب آن‌ها، احتمال نمایان شدن یک خط تیره یا خاکستری فلزی در لبه روکش و در مجاورت خط لثه است، به‌ویژه اگر لثه تحلیل رود یا نازک باشد. این مسئله می‌تواند زیبایی، به‌خصوص در دندان‌های جلویی را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین، لایه سرامیکی روی فلز ممکن است در اثر ضربه یا فشار زیاد لب پر شود یا ترک بخورد. در برخی افراد، احتمال بروز حساسیت به فلزات پایه موجود در آلیاژ وجود دارد.

روکش‌های تمام فلزی

این روکش‌ها قدیمی‌ترین نوع روکش‌های دندانی هستند و به دلیل استحکام و دوام فوق‌العاده‌شان شناخته می‌شوند.

ویژگی‌ها: تماماً از آلیاژهای فلزی ساخته می‌شوند. این آلیاژها می‌توانند شامل فلزات گران‌بها (مانند طلا، پلاتین) یا فلزات پایه (مانند نیکل-کروم، کبالت-کروم) باشند.
مزایا:
- استحکام و دوام بی‌نظیر: قوی‌ترین و بادوام‌ترین نوع روکش هستند و شکستن آن‌ها بسیار نادر است.
- طول عمر بسیار بالا: به دلیل ساختار یکپارچه و مقاومت بالا، طول عمر بسیار طولانی و قابل پیش‌بینی دارند.
- نیاز به تراش کمتر دندان: به دلیل استحکام ذاتی فلز، این روکش‌ها می‌توانند نازک‌تر ساخته شوند، بنابراین نیاز به تراش کمتری از ساختار دندان در مقایسه با روکش‌های سرامیکی یا PFM دارند.
- زیست‌سازگاری خوب: به‌ویژه آلیاژهای طلا، با بافت‌های دهان و لثه سازگاری بسیار خوبی دارند و کمتر باعث سایش دندان‌های مقابل می‌شوند. ضریب سایش آن‌ها مشابه مینای دندان است.
معایب:
- ظاهر فلزی: اصلی‌ترین عیب این روکش‌ها، رنگ فلزی آن‌هاست که از نظر زیبایی برای بسیاری از بیماران، به‌ویژه برای دندان‌های جلویی، قابل قبول نیست.
- احتمال آلرژی: برخی افراد ممکن است به فلزات پایه مانند نیکل یا کروم حساسیت داشته باشند.
روکش طلا: به عنوان یکی از بهترین مواد برای روکش‌های تمام فلزی شناخته می‌شود. طلا زیست‌سازگاری عالی با لثه دارد، باعث تغییر رنگ لثه نمی‌شود، در برابر خوردگی و فرسایش بسیار مقاوم است و تطابق بسیار دقیقی با دندان دارد.

روکش استیل (ضد زنگ) (SSC)

این روکش‌ها کاربردهای خاصی در دندانپزشکی دارند.

ویژگی‌ها: روکش‌های پیش‌ساخته‌ای هستند که از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند.
کاربرد:
- دندان‌های شیری کودکان: کاربرد اصلی آن‌ها برای پوشاندن و محافظت از دندان‌های شیری است که دچار پوسیدگی وسیع شده‌اند یا پس از پالپوتومی (عصب‌کشی دندان شیری) نیاز به تقویت دارند. این روکش‌ها به حفظ فضای لازم برای رویش دندان دائمی کمک می‌کنند و تا زمان افتادن طبیعی دندان شیری، دوام می‌آورند.
- روکش موقت: گاهی به عنوان روکش موقت روی دندان‌های دائمی بزرگسالان استفاده می‌شوند تا زمانی که روکش دائمی در لابراتوار ساخته شود، از دندان تراش‌خورده محافظت کنند.
مزایا: قیمت پایین و ارزان‌ترین نوع روکش محسوب می‌شوند. نصب آن‌ها معمولاً سریع و در یک جلسه انجام می‌شود. مقاومت خوبی در برابر نیروهای جویدن دارند.
معایب: ظاهر فلزی و عدم تطابق رنگ با دندان‌های طبیعی.

روکش رزینی

ویژگی‌ها: تماماً از مواد کامپوزیت رزینی ساخته می‌شوند.
مزایا: نسبت به سایر انواع روکش‌های دائمی ارزان‌تر هستند.
معایب: دوام و استحکام آن‌ها به مراتب کمتر از روکش‌های سرامیکی، PFM یا فلزی است. بیشتر مستعد ساییدگی، شکستگی و تغییر رنگ هستند. معمولاً به عنوان یک راه‌حل موقت یا برای ترمیم‌های کوچک‌تر در نظر گرفته می‌شوند.

روکش‌های موقت و فوری

روکش موقت: همانطور که پیشتر اشاره شد، روکش موقت در مطب دندانپزشکی و معمولاً از مواد اکریلیکی (نوعی پلاستیک) یا رزینی ساخته می‌شود. این روکش با چسب موقتی روی دندان تراش‌خورده قرار می‌گیرد تا در فاصله زمانی بین جلسه اول (آماده‌سازی و قالب‌گیری) و جلسه دوم (نصب روکش دائمی)، از دندان محافظت کند، از حساسیت آن جلوگیری نماید، زیبایی ظاهری را تا حدی حفظ کند و مانع از جابجایی دندان‌های مجاور شود. نقش روکش موقت نه تنها یک مرحله فنی در فرآیند درمان است، بلکه نقش مهمی در “مدیریت انتظارات بیمار” و “تست عملکرد و زیبایی” قبل از نصب روکش دائمی ایفا می‌کند. این دوره به بیمار فرصت می‌دهد تا به احساس داشتن روکش عادت کند و در صورت وجود هرگونه مشکل یا ناراحتی، آن را به دندانپزشک اطلاع دهد تا در ساخت روکش نهایی لحاظ شود.
روکش فوری (احتمالاً اشاره به تکنولوژی CAD/CAM): با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند CAD/CAM (طراحی و ساخت به کمک کامپیوتر) مانند سیستم CEREC، امکان طراحی، تراش و نصب روکش سرامیکی در یک جلسه در مطب دندانپزشکی وجود دارد. این روش نیاز به روکش موقت و جلسه دوم را از بین می‌برد و برای بیمارانی که محدودیت زمانی دارند، بسیار مناسب است.

انواع دیگر ذکر شده

روکش لومینیرز (Lumineers): در برخی منابع به عنوان روشی جدید و روکشی نازک، بیشتر برای درمان روکش‌ها و پل‌های قدیمی ذکر شده است. لازم به ذکر است که لومینیرز اصولاً نوعی ونیر بسیار نازک است که برای اصلاحات زیبایی به کار می‌رود و با تعریف روکش کامل دندان (کلاهک) متفاوت است.
روکش لیتیوم: احتمالاً اشاره به همان روکش‌های لیتیوم دی‌سیلیکات (ایمکس) است که به دلیل مقاومت و زیبایی بالا شناخته شده‌اند.
روکش دندان متصل به هم : برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این نوع از روکش دندان مقاله روکش دندان متصل به هم را مطالعه کنید.

مراحل انجام روکش دندان : از مشاوره تا نصب نهایی

فرآیند ساخت و نصب روکش دندان معمولاً شامل چندین مرحله دقیق است که با همکاری دندانپزشک و لابراتوار دندانپزشکی انجام می‌شود. به طور معمول، این فرآیند طی دو جلسه اصلی صورت می‌گیرد، مگر اینکه از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری مانند CAD/CAM (مانند CEREC) استفاده شود که امکان اتمام درمان در یک جلسه را فراهم می‌کند. فاصله زمانی بین دو جلسه معمولاً حدود دو هفته است که صرف ساخت روکش دائمی در لابراتوار می‌شود. مدت زمان لازم برای جلسه اول حدود 30 دقیقه تا یک ساعت و برای جلسه دوم حدود 20 دقیقه تخمین زده می‌شود. دقت در هر یک از این مراحل، از تراش اولیه دندان گرفته تا چسباندن نهایی روکش، تأثیر تجمعی و مستقیمی بر موفقیت، دوام، زیبایی و راحتی روکش دارد. هرگونه خطای کوچک در یک مرحله می‌تواند در مراحل بعدی منجر به بروز مشکلاتی مانند عدم تطابق روکش، گیر غذایی، مشکلات لثه یا حتی شکست درمان شود.

جلسه اول: معاینه، آماده‌سازی دندان، و قالب‌گیری

این جلسه شامل مراحل زیر است:

معاینه و تشخیص نیاز: دندانپزشک ابتدا دندان مورد نظر و بافت‌های اطراف آن را به دقت معاینه می‌کند. ممکن است برای بررسی وضعیت ریشه دندان، میزان پوسیدگی و سلامت استخوان اطراف، از عکس رادیوگرافی (اشعه ایکس) استفاده شود. در این مرحله مشخص می‌شود که آیا دندان نیاز به درمان‌های پیش‌نیاز دیگری مانند درمان ریشه (عصب‌کشی) یا بازسازی تاج (build-up) قبل از شروع فرآیند روکش دارد یا خیر.
تزریق بی‌حسی: برای جلوگیری از هرگونه درد یا ناراحتی در طول فرآیند آماده‌سازی دندان، دندانپزشک ناحیه مورد نظر (دندان و لثه اطراف آن) را با استفاده از مواد بی‌حس‌کننده موضعی، بی‌حس می‌کند. اگر دندان قبلاً تحت درمان ریشه قرار گرفته باشد و عصب آن خارج شده باشد، ممکن است نیازی به بی‌حسی خود دندان نباشد، اما لثه اطراف آن همچنان برای راحتی بیمار بی‌حس می‌شود.
آماده‌سازی (تراش) دندان: این مرحله یکی از حساس‌ترین بخش‌های درمان است. دندانپزشک با استفاده از فرزهای مخصوص دندانپزشکی، بخش‌هایی از مینا و گاهی عاج دندان را از تمام سطوح (سطح جونده، سطوح کناری، سطح بیرونی و داخلی) تراش می‌دهد تا فضای کافی برای قرارگیری روکش ایجاد شود و روکش نهایی ضخامت مناسبی داشته باشد بدون اینکه حجیم به نظر برسد. میزان تراش به نوع روکش انتخابی بستگی دارد؛ به عنوان مثال، روکش‌های تمام فلزی به دلیل استحکام بالا نیاز به تراش کمتری (حدود 1.5 میلی‌متر) دارند، در حالی که روکش‌های سرامیکی یا PFM ممکن است به تراش بیشتری (حدود 2 میلی‌متر یا بیشتر) نیاز داشته باشند. در صورتی که دندان دارای پوسیدگی یا پرکردگی قدیمی نامناسب باشد، ابتدا این بخش‌ها برداشته می‌شوند. اگر بخش زیادی از ساختار دندان به دلیل پوسیدگی یا شکستگی از دست رفته باشد، ممکن است لازم باشد ابتدا هسته دندان با مواد پرکننده مخصوص (core buildup) بازسازی شود تا پایه محکمی برای روکش فراهم گردد.
قالب‌گیری از دندان آماده‌شده و فک مقابل: پس از اتمام تراش و آماده‌سازی دندان، دندانپزشک باید یک مدل دقیق از دندان تراش‌خورده و همچنین دندان‌های فک مقابل (برای اطمینان از تطابق صحیح بایت) تهیه کند. این کار به دو روش اصلی انجام می‌شود:
- قالب‌گیری سنتی (مرسوم): در این روش، از مواد قالب‌گیری خمیری شکل استفاده می‌شود. ابتدا ممکن است نخ مخصوصی به نام “نخ زیر لثه‌ای” یا “رترکشن کورد” به آرامی در شیار لثه اطراف دندان تراش‌خورده قرار داده شود. این نخ به کنار زدن بافت لثه کمک می‌کند تا لبه‌های تراش دندان به طور دقیق در قالب ثبت شوند. سپس، مواد قالب‌گیری با قوام مناسب در یک تری (tray) مخصوص قرار داده شده و روی دندان‌های آماده‌شده و فک مقابل فشار داده می‌شود تا سفت شود. پس از خارج کردن تری از دهان، یک نگاتیو دقیق از دندان‌ها به دست می‌آید که به لابراتوار ارسال می‌شود.
- قالب‌گیری دیجیتال (اپتیکال): در این روش مدرن، از یک اسکنر داخل دهانی (دوربین کوچک دستی) برای تهیه تصاویر سه‌بعدی و دیجیتالی از دندان تراش‌خورده و دندان‌های مجاور و مقابل استفاده می‌شود. این فایل دیجیتالی می‌تواند مستقیماً به لابراتوار دندانپزشکی ارسال شود یا در صورت وجود دستگاه تراش CAD/CAM در مطب، برای طراحی و ساخت روکش در همان جلسه مورد استفاده قرار گیرد. قالب‌گیری دیجیتال معمولاً راحت‌تر است و می‌تواند خطاهای مرتبط با مواد قالب‌گیری سنتی را کاهش دهد.

انتخاب رنگ روکش

اگر روکش نهایی دارای سطح سرامیکی (مانند روکش‌های تمام سرامیک یا PFM) باشد، انتخاب رنگ مناسب برای هماهنگی با دندان‌های طبیعی مجاور و دستیابی به نتیجه زیبایی مطلوب بسیار حیاتی است، به‌ویژه برای دندان‌های جلویی. دندانپزشک با استفاده از یک “راهنمای رنگ” (shade guide) که شامل نمونه‌هایی از رنگ‌های مختلف سرامیک دندانی است، و با مشورت بیمار، مناسب‌ترین رنگ را انتخاب می‌کند. این مرحله فرصت مهمی برای مشارکت بیمار در فرآیند درمان و اطمینان از رضایت نهایی او از ظاهر روکش است.

نصب روکش موقت

از آنجایی که ساخت روکش دائمی در لابراتوار معمولاً چند روز تا دو هفته زمان می‌برد، برای محافظت از دندان تراش‌خورده در این فاصله زمانی، یک روکش موقت روی آن قرار داده می‌شود. روکش موقت معمولاً در مطب و از موادی مانند آکریل (نوعی پلاستیک) یا رزین کامپوزیت ساخته شده و با چسب موقتی به دندان متصل می‌شود. اهداف استفاده از روکش موقت عبارتند از:

محافظت از دندان تراش‌خورده در برابر شکستگی، حساسیت به سرما و گرما، و تحریکات شیمیایی.
جلوگیری از جابجایی دندان تراش‌خورده یا دندان‌های مجاور که می‌تواند منجر به عدم تطابق روکش دائمی شود.
حفظ عملکرد جویدن تا حدی.
حفظ زیبایی ظاهری، به‌ویژه برای دندان‌های جلویی.

فاصله بین جلسات (ساخت روکش در لابراتوار)

قالب تهیه شده (سنتی یا دیجیتال) به همراه دستورالعمل‌های دقیق دندانپزشک (شامل رنگ، شکل و سایر مشخصات مورد نظر) به لابراتوار دندانپزشکی ارسال می‌شود. تکنسین‌های ماهر لابراتوار با استفاده از این اطلاعات، روکش دائمی را با دقت و ظرافت می‌سازند. این فرآیند معمولاً حدود یک تا دو هفته به طول می‌انجامد.

جلسه دوم: برداشتن روکش موقت، امتحان و تنظیم روکش دائمی، چسباندن نهایی

پس از آماده شدن روکش دائمی، بیمار برای نصب نهایی به مطب مراجعه می‌کند:

برداشتن روکش موقتی و تمیز کردن دندان: ابتدا روکش موقت به آرامی از روی دندان برداشته می‌شود. سپس سطح دندان از بقایای چسب موقت کاملاً تمیز و خشک می‌شود. گاهی ممکن است برای راحتی بیمار، در این مرحله نیز از بی‌حسی موضعی استفاده شود.
امتحان و تنظیم روکش دائمی: دندانپزشک روکش دائمی را روی دندان تراش‌خورده قرار می‌دهد تا تناسب آن را از جهات مختلف بررسی کند. این بررسی شامل موارد زیر است:
- تطابق لبه‌ها (Margin fit): لبه‌های روکش باید کاملاً با خط تراش دندان منطبق باشند تا هیچ‌گونه فاصله یا پله‌ای وجود نداشته باشد.
- تماس با دندان‌های مجاور (Proximal contacts): روکش باید تماس مناسبی با دندان‌های کناری داشته باشد، نه خیلی سفت و نه خیلی شل.
- تماس با دندان‌های مقابل (Occlusion/Bite): بیمار چندین بار دندان‌ها را روی هم قرار می‌دهد و دندانپزشک با استفاده از کاغذ کاربُن مخصوص، نقاط تماس بلند یا نامناسب را شناسایی و اصلاح می‌کند تا بایت بیمار راحت و متعادل باشد.
- رنگ و شکل ظاهری: رنگ روکش با دندان‌های مجاور مقایسه می‌شود و شکل کلی آن از نظر زیبایی ارزیابی می‌گردد. در این مرحله، نظر بیمار نیز بسیار مهم است و هرگونه نگرانی یا درخواست برای تغییرات جزئی باید با دندانپزشک در میان گذاشته شود، زیرا پس از چسباندن نهایی، امکان تغییرات عمده وجود نخواهد داشت.
چسباندن نهایی روکش (سمان کردن): پس از حصول اطمینان از تطابق کامل و رضایت بیمار، روکش دائمی با استفاده از سمان (چسب) مخصوص دندانپزشکی به طور دائم روی دندان چسبانده می‌شود. سمان‌های دندانپزشکی انواع مختلفی دارند (موقت و دائم) و انتخاب نوع مناسب آن به جنس روکش و شرایط دندان بستگی دارد. پس از قرار دادن روکش، چسب اضافی از اطراف آن با دقت پاک می‌شود.

روکش دندان در یک جلسه (تکنولوژی CAD/CAM یا CEREC)

همانطور که پیشتر اشاره شد، با پیشرفت تکنولوژی، امکان ساخت و نصب روکش دندان (معمولاً از جنس سرامیک) در یک جلسه فراهم شده است. در این روش، پس از تراش دندان، با استفاده از اسکنر داخل دهانی، قالب دیجیتالی تهیه می‌شود. سپس با نرم‌افزارهای مخصوص CAD (طراحی به کمک کامپیوتر)، روکش طراحی شده و فایل آن به دستگاه تراش CAM (ساخت به کمک کامپیوتر) که در مطب موجود است، ارسال می‌گردد. دستگاه، روکش را از یک بلوک سرامیکی در مدت کوتاهی (حدود 15-30 دقیقه) تراش می‌دهد. سپس روکش آماده شده، امتحان، تنظیم و در همان جلسه روی دندان بیمار چسبانده می‌شود. این تکنولوژی نه تنها فرآیند را تسریع می‌کند و نیاز به روکش موقت و جلسه دوم را از بین می‌برد، بلکه می‌تواند به دلیل کاهش مراحل دستی، دقت را نیز افزایش داده و تجربه کلی بیمار را بهبود بخشد.

مزایا و معایب روکش دندان

هر درمان دندانپزشکی دارای مجموعه‌ای از فواید و محدودیت‌هاست. روکش دندان نیز از این قاعده مستثنی نیست. آگاهی از این موارد به بیماران کمک می‌کند تا با دیدی باز و انتظارات واقع‌بینانه، برای این درمان تصمیم‌گیری کنند.

مزایای کلیدی روکش دندان

روکش دندان فواید متعددی برای سلامت، عملکرد و زیبایی دندان‌ها به همراه دارد:

بهبود ظاهر و زیبایی دندان‌ها: یکی از بارزترین مزایای روکش، توانایی آن در پوشاندن و اصلاح دندان‌هایی است که دچار تغییر رنگ شدید، لکه‌های دائمی، شکستگی، لب‌پریدگی یا بدشکلی هستند. با انتخاب رنگ و شکل مناسب، می‌توان لبخندی زیباتر و هماهنگ‌تر ایجاد کرد.
حفاظت از دندان ضعیف: روکش مانند یک کلاهک محافظ، دندان ضعیف شده (مثلاً پس از عصب‌کشی یا به دلیل پرکردگی وسیع) را در بر می‌گیرد و از آن در برابر نیروهای جویدن، شکستگی بیشتر، ترک خوردن و آسیب‌های احتمالی محافظت می‌کند. این نقش حفاظتی، اهمیت درمانی روکش را برجسته می‌سازد.
بازگرداندن استحکام و عملکرد دندان: دندان‌هایی که بخش قابل توجهی از ساختار خود را از دست داده‌اند، با روکش می‌توانند استحکام و توانایی جویدن طبیعی خود را بازیابند.
دوام و طول عمر بالا: در صورت انتخاب صحیح نوع روکش، ساخت و نصب دقیق، و رعایت مراقبت‌های لازم توسط بیمار، روکش‌ها می‌توانند برای سالیان متمادی (معمولاً 5 تا 15 سال و گاهی بیشتر) دوام بیاورند.
سرعت و سادگی نسبی درمان: در مقایسه با برخی درمان‌های دیگر مانند ارتودنسی که ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها به طول انجامد، نتایج درمان با روکش معمولاً در طی چند هفته و در دو یا سه جلسه حاصل می‌شود.
راحتی بیمار: فرآیند نصب روکش، به‌ویژه با استفاده از بی‌حسی موضعی، معمولاً دردناک نیست و پس از نصب، بیمار احساس راحتی در جویدن و صحبت کردن خواهد داشت.
مقاومت در برابر لکه (بسته به جنس): روکش‌های ساخته شده از پرسلن یا زیرکونیا مقاومت خوبی در برابر لکه‌پذیری ناشی از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها دارند.
ترمیم مینای دندان آسیب‌دیده: روکش می‌تواند سطح آسیب‌دیده مینای دندان را پوشانده و از حساسیت و آسیب بیشتر آن جلوگیری کند.
رفع مشکلات ظاهری جزئی: علاوه بر موارد ذکر شده، روکش می‌تواند برای بستن فواصل کوچک بین دندان‌ها یا پوشاندن دندان‌هایی که کمی ترک خورده یا نامرتب هستند (در مواردی که ارتودنسی لازم یا مطلوب نیست) به کار رود.

معایب و محدودیت‌های روکش دندان

در کنار مزایای فراوان، روکش دندان دارای برخی محدودیت‌ها و معایب بالقوه نیز می‌باشد:

نیاز به تراش دندان (کاهش ضخامت دندان): مهم‌ترین و اجتناب‌ناپذیرترین جنبه درمان با روکش، نیاز به تراشیدن بخشی از ساختار طبیعی دندان (مینا و گاهی عاج) برای ایجاد فضا جهت نصب روکش است. این فرآیند غیرقابل بازگشت است، به این معنی که دندان تراش‌خورده همیشه به یک پوشش (روکش یا ترمیم مشابه) نیاز خواهد داشت. این “مبادله” (trade-off) بین از دست دادن بخشی از ساختار طبیعی دندان برای به دست آوردن استحکام، عملکرد و زیبایی بهبود یافته، نکته‌ای است که بیمار باید کاملاً از آن آگاه باشد.
هزینه: درمان با روکش دندان می‌تواند نسبتاً پرهزینه باشد، به‌ویژه اگر از مواد پیشرفته‌تر مانند زیرکونیا یا طلا استفاده شود یا نیاز به درمان‌های جانبی مانند عصب‌کشی وجود داشته باشد.
احتمال آسیب یا شکستگی روکش: اگرچه روکش‌ها مقاوم طراحی می‌شوند، اما مانند دندان طبیعی، در اثر جویدن مواد بسیار سخت، ضربه یا دندان قروچه، ممکن است لب پر شوند، ترک بخورند یا بشکنند، به‌ویژه انواع تمام سرامیکی.
حساسیت دندان: پس از تراش دندان و نصب روکش، ممکن است دندان به طور موقت به سرما و گرما حساس شود. این حساسیت معمولاً طی چند روز تا چند هفته برطرف می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است ادامه یابد.
مشکلات لثه: اگر روکش به درستی با لبه‌های دندان تطابق نداشته باشد یا بهداشت دهان و دندان توسط بیمار به خوبی رعایت نشود، ممکن است لثه اطراف روکش دچار التهاب، قرمزی، تورم یا حتی تحلیل شود.
نیاز به تعویض: روکش‌های دندانی ترمیم‌های دائمی به معنای مادام‌العمر نیستند. بسته به نوع ماده، کیفیت ساخت، مراقبت‌های بیمار و عوامل دیگر، پس از گذشت طول عمر مفیدشان (معمولاً 5 تا 15 سال یا بیشتر) نیاز به بررسی و احتمالاً تعویض خواهند داشت.
خطر عفونت یا پوسیدگی زیر روکش: اگر روکش به طور دقیق نصب نشود و فضایی بین روکش و دندان باقی بماند، یا اگر چسب آن با گذشت زمان شسته شود، باکتری‌ها می‌توانند به زیر روکش نفوذ کرده و باعث پوسیدگی دندان پایه یا عفونت شوند. رعایت بهداشت دقیق برای جلوگیری از این مشکل ضروری است.

موفقیت و “طول عمر” روکش دندان به شدت به “همکاری بیمار” در رعایت بهداشت و مراقبت‌های پس از درمان و همچنین “مهارت دندانپزشک” در تشخیص، طرح درمان و اجرای دقیق مراحل بستگی دارد. این یک مسئولیت مشترک است و نتیجه درمان تنها به کیفیت مواد یا خود روکش بستگی ندارد، بلکه یک فرآیند پویا است که نیازمند تعهد بیمار و دقت دندانپزشک است. در حالی که روکش‌ها می‌توانند مشکلات زیبایی قابل توجهی را حل کنند، هدف اصلی آن‌ها اغلب “درمانی و عملکردی” است، به خصوص در مقایسه با ونیرها که عمدتاً برای زیبایی به کار می‌روند. این درک به بیماران کمک می‌کند تا انتظارات واقع‌بینانه‌ای از این درمان داشته باشند.

برای طلاعات بیشتر مقاله عوارض روکش دندان را مطالعه کنید.

طول عمر و دوام روکش دندان: چه عواملی موثرند؟

یکی از سوالات مهم بیماران در مورد روکش دندان، مدت زمان دوام و ماندگاری آن است. طول عمر روکش دندان یک عدد ثابت نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد. با این حال، با انتخاب صحیح و مراقبت مناسب، روکش‌ها می‌توانند برای سال‌های طولانی عملکرد خوبی داشته باشند.
میانگین طول عمر انواع مختلف روکش
به طور کلی، میانگین طول عمر روکش‌های دندانی بین 5 تا 15 سال تخمین زده می‌شود. با این حال، برخی منابع با مراقبت خوب، این مدت را تا 20 سال یا حتی در بازه 10 تا 30 سال نیز گزارش کرده‌اند. طول عمر مشخص‌تر برای انواع مختلف روکش به شرح زیر است:
- روکش زیرکونیا: به دلیل استحکام بالا، معمولاً طول عمر خوبی دارد و اغلب بین 15 تا 20 سال یا بیشتر دوام می‌آورد. برخی منابع نیز میانگین 10 سال با امکان افزایش تا 20 سال را ذکر کرده‌اند.
- روکش PFM (فلز-سرامیک): با مراقبت مناسب، می‌تواند حداقل 8 تا 10 سال و گاهی تا 20 سال عمر کند.
- روکش تمام فلزی (به ویژه طلا): به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر سایش و شکستگی، معمولاً طولانی‌ترین عمر را در بین انواع روکش‌ها دارند و می‌توانند بیش از 20 سال یا حتی دهه‌ها دوام بیاورند.
- روکش تمام سرامیکی (غیر زیرکونیا، مانند پرسلن یا ایمکس): روکش‌های ایمکس معمولاً 10 تا 15 سال یا بیشتر دوام دارند. به طور کلی، روکش‌های تمام سرامیک مدرن طول عمر خوبی ارائه می‌دهند، اما ممکن است نسبت به فلزات یا زیرکونیا به فشار حساس‌تر باشند.
- روکش استیل (SSC): این روکش‌ها که عمدتاً برای دندان‌های شیری استفاده می‌شوند، تا زمان افتادن طبیعی دندان شیری دوام می‌آورند.
عوامل موثر بر ماندگاری روکش
طول عمر روکش دندان یک “متغیر وابسته” است که بیش از هر چیز تحت تأثیر “رفتارها و تعهد بیمار به مراقبت” و “کیفیت اولیه درمان” قرار دارد، نه صرفاً ویژگی‌های ذاتی ماده روکش. عوامل کلیدی موثر بر دوام روکش عبارتند از:
- جنس روکش: همانطور که در بالا ذکر شد، مواد مختلف دارای دوام متفاوتی هستند. روکش‌های فلزی و زیرکونیا به طور کلی از استحکام و دوام بیشتری برخوردارند.
- بهداشت دهان و دندان بیمار: این مهمترین عامل تحت کنترل بیمار است. مسواک زدن منظم و صحیح (حداقل دو بار در روز)، استفاده روزانه از نخ دندان برای تمیز کردن دقیق لبه‌های روکش و فضاهای بین دندانی، و استفاده از دهانشویه در صورت توصیه دندانپزشک، برای جلوگیری از تجمع پلاک، پوسیدگی دندان پایه و بیماری لثه اطراف روکش حیاتی است.
- رژیم غذایی: پرهیز از جویدن مکرر غذاهای بسیار سفت مانند یخ، آجیل با پوست، آب‌نبات‌های سفت، و همچنین غذاهای چسبناک مانند کارامل و آدامس که می‌توانند به روکش فشار آورده، آن را بشکنند یا شل کنند، ضروری است. کاهش مصرف مواد قندی و نوشیدنی‌های اسیدی نیز به جلوگیری از پوسیدگی دندان زیر روکش کمک می‌کند.
- عادات دهانی مضر:
  - دندان قروچه (بروکسیسم): فشردن یا ساییدن دندان‌ها به یکدیگر، به‌ویژه در هنگام خواب، فشار بسیار زیادی به روکش‌ها وارد می‌کند و می‌تواند منجر به ترک خوردن، شکستن یا ساییدگی زودهنگام آن‌ها شود. “دندان قروچه” یک عامل خطر بسیار مهم و اغلب پنهان برای شکست و کاهش عمر روکش‌ها است. تشخیص و مدیریت فعال آن توسط دندانپزشک (مثلاً با تجویز محافظ دهان یا نایت گارد) و همکاری بیمار برای استفاده از آن، برای افزایش طول عمر روکش ضروری است.
  - سایر عادات: جویدن ناخن، مداد، باز کردن بسته‌بندی‌ها با دندان و سایر عاداتی که فشار نامتعارفی به دندان‌ها وارد می‌کنند، باید ترک شوند.
- مهارت دندانپزشک و کیفیت ساخت روکش: تشخیص صحیح، طرح درمان مناسب، تراش دقیق دندان، قالب‌گیری بی‌نقص، انتخاب مواد با کیفیت، ساخت دقیق روکش در لابراتوار با تطابق عالی و نصب صحیح آن توسط دندانپزشک، نقش بنیادینی در موفقیت و دوام طولانی‌مدت روکش دارد.
- مراجعات منظم به دندانپزشک: معاینات دوره‌ای (معمولاً هر 6 ماه یکبار) به دندانپزشک امکان می‌دهد تا وضعیت روکش، دندان پایه، لثه‌ها و بایت را بررسی کرده و مشکلات احتمالی را در مراحل اولیه، قبل از اینکه جدی شوند، تشخیص داده و درمان کند.
- وضعیت دندان پایه و بافت‌های اطراف: سلامت دندان زیر روکش و همچنین سلامت لثه و استخوان اطراف آن برای پایداری طولانی‌مدت روکش بسیار مهم است. اگر دندان زیرین دچار پوسیدگی مجدد شود یا بیماری لثه پیشرفت کند، روکش ممکن است در نهایت از دست برود. عواملی که به دندان طبیعی آسیب می‌زنند (مانند پوسیدگی، شکستگی ناشی از فشار زیاد، بیماری لثه) به همان اندازه یا حتی بیشتر برای دندان روکش‌شده و خود روکش “مخرب” هستند. روکش، دندان را “ضدضربه” یا “ضدپوسیدگی کامل” نمی‌کند.
- موقعیت دندان در دهان: دندان‌های عقبی معمولاً نیروهای جویدن بیشتری را نسبت به دندان‌های جلویی تحمل می‌کنند، که این می‌تواند بر انتخاب نوع ماده و طول عمر روکش تأثیر بگذارد.
- کیفیت چسب (سمان) مورد استفاده و نحوه چسباندن: استفاده از سمان با کیفیت و تکنیک صحیح چسباندن برای ایجاد یک اتصال محکم و بادوام بین روکش و دندان ضروری است. خرابی یا شسته شدن چسب می‌تواند منجر به شل شدن یا افتادن روکش و نفوذ باکتری‌ها شود.
- شرایط خاص فردی: عواملی مانند ترکیب و میزان اسیدیته بزاق، استعداد ژنتیکی به پوسیدگی یا بیماری لثه، و وضعیت سلامت عمومی فرد نیز می‌توانند بر طول عمر روکش تأثیرگذار باشند.
بنابراین، طول عمر روکش نتیجه تعامل پیچیده‌ای از این عوامل است و با مراقبت و پیگیری مناسب، می‌توان از سرمایه‌گذاری انجام شده برای این درمان، برای مدت طولانی بهره‌مند شد.

مقاله پیشنهادی : مقاله تعویض روکش دندان را مطالعه کنید.

مراقبت‌های بعد از روکش دندان: چگونه عمر روکش خود را افزایش دهیم؟

پس از نصب روکش دندان، چه موقت و چه دائمی، رعایت دقیق دستورالعمل‌های مراقبتی برای اطمینان از موفقیت درمان، افزایش طول عمر روکش و حفظ سلامت دندان پایه و بافت‌های اطراف آن بسیار حائز اهمیت است. مراقبت از روکش دندان تفاوت بنیادینی با مراقبت از دندان طبیعی “ندارد”، بلکه نیازمند “دقت و توجه بیشتر” به نواحی خاص (مانند لبه روکش و خط لثه) و پرهیز از برخی عادات مخرب است.

مراقبت از روکش دائمی

بهداشت دهان و دندان پایه:
- مسواک زدن: دندان‌های روکش‌شده باید حداقل دو بار در روز، با استفاده از یک مسواک با برس نرم (soft-bristled) و خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک زده شوند. توجه ویژه باید به خط لثه، یعنی مرز بین روکش و بافت لثه، معطوف شود. مسواک زدن باید با حرکات دایره‌ای ملایم انجام شود تا از آسیب به لثه و تجمع پلاک در این ناحیه حساس جلوگیری شود.
- نخ دندان: استفاده روزانه و صحیح از نخ دندان برای تمیز کردن فضاهای بین دندانی و به‌ویژه زیر لبه‌های روکش که مسواک به راحتی به آن دسترسی ندارد، کاملاً ضروری است. این کار از تجمع پلاک و باکتری، پوسیدگی دندان پایه و التهاب لثه جلوگیری می‌کند. هنگام نخ کشیدن در اطراف روکش، توصیه می‌شود نخ را به آرامی از کنار دندان خارج کنید و از کشیدن آن به سمت بالا با فشار زیاد که ممکن است منجر به کنده شدن روکش (به‌ویژه اگر چسب ضعیف شده باشد) شود، خودداری کنید.
- دهانشویه: استفاده از دهانشویه‌های ضدعفونی‌کننده یا حاوی فلوراید، در صورت توصیه دندانپزشک، می‌تواند به کاهش باکتری‌ها، حفظ سلامت لثه و تقویت مینای دندان‌های مجاور کمک کند.
انتخاب خمیر دندان: بهتر است از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید استفاده شود. برخی خمیر دندان‌های سفیدکننده بسیار ساینده ممکن است به سطح برخی از انواع روکش‌های سرامیکی آسیب برسانند یا باعث تغییر رنگ چسب در لبه‌های روکش شوند. در این مورد با دندانپزشک خود مشورت کنید.

مراقبت از روکش موقت

دوره استفاده از روکش موقت، یک دوره “آموزشی و تطبیقی” برای بیمار است تا با محدودیت‌های داشتن روکش آشنا شود و خود را برای مراقبت از روکش دائمی آماده کند. به دلیل اینکه روکش موقت با چسب ضعیف‌تری متصل شده و جنس آن نیز معمولاً مقاومت کمتری دارد، نیاز به مراقبت‌های ویژه‌تری دارد:

پرهیز از غذاهای چسبناک و سفت: از جویدن آدامس، کارامل، تافی، شکلات‌های چسبنده، نان سفت، آجیل، و سبزیجات خام که پتانسیل کندن یا شکستن روکش موقت را دارند، اکیداً خودداری کنید.
جویدن با سمت دیگر دهان: تا حد امکان سعی کنید فشار جویدن را به سمتی از دهان که روکش موقت ندارد، منتقل کنید.
نخ دندان کشیدن با احتیاط: هنگام نخ کشیدن، نخ را به جای اینکه به سمت بالا بکشید، به آرامی از کنار و بین دندان‌ها خارج کنید تا از احتمال کنده شدن روکش جلوگیری شود.
شستشو: برخی از روکش‌های موقت قابل شستشو هستند. در صورت لزوم، می‌توان آن‌ها را با آب و صابون ملایم شستشو داده و خشک کرد (در صورت کنده شدن و نیاز به مراجعه به دندانپزشک برای چسباندن مجدد).

توصیه‌های غذایی عمومی برای هر دو نوع روکش

پرهیز از جویدن مواد بسیار سخت: از شکستن پسته با دندان، جویدن یخ، آب‌نبات‌های بسیار سفت، هسته میوه‌ها، یا استفاده از دندان‌ها برای باز کردن بسته‌بندی‌ها خودداری کنید، زیرا این اعمال می‌توانند هم به روکش و هم به دندان طبیعی آسیب برسانند.
کاهش مصرف نوشیدنی‌ها و غذاهای رنگ‌زا: موادی مانند قهوه، چای پررنگ، نوشابه‌های رنگی، شراب قرمز، سس سویا، زردچوبه و سایر ادویه‌جات قوی می‌توانند به مرور زمان باعث لکه‌شدن روکش‌های سرامیکی (به‌ویژه در لبه‌ها و محل اتصال چسب) یا تغییر رنگ چسب شوند. توصیه می‌شود بلافاصله پس از مصرف این مواد، دهان خود را با آب بشویید یا مسواک بزنید.
احتیاط با دماهای شدید: بلافاصله پس از نصب روکش، به‌ویژه اگر دندان حساسیت نشان می‌دهد، از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های بسیار داغ یا بسیار سرد پرهیز کنید. تغییرات دمایی شدید می‌تواند باعث انبساط و انقباض مواد روکش و چسب شده و در دراز مدت به اتصال آن‌ها آسیب برساند.

اهمیت مراجعات منظم به دندانپزشک

“مراجعات منظم به دندانپزشک” پس از نصب روکش، نقش “نگهداری پیشگیرانه” و “تشخیص زودهنگام” مشکلات را ایفا می‌کند که می‌تواند از بروز مسائل جدی‌تر و پرهزینه‌تر جلوگیری کند.

معاینات دوره‌ای (معمولاً هر 6 ماه یکبار): دندانپزشک در این جلسات وضعیت روکش، تطابق لبه‌های آن، سلامت دندان پایه (از نظر پوسیدگی یا شکستگی)، سلامت لثه‌های اطراف و وضعیت بایت (نحوه قرارگیری دندان‌ها روی هم) را بررسی می‌کند.
جرم‌گیری حرفه‌ای: برای برداشتن پلاک و جرمی که با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن معمولی از بین نمی‌رود، به‌ویژه در نواحی اطراف روکش، توصیه می‌شود.

مدیریت عادات مضر

دندان قروچه (بروکسیسم): اگر عادت به دندان قروچه یا فشردن دندان‌ها روی هم دارید، به‌ویژه در هنگام خواب، حتماً این موضوع را با دندانپزشک خود در میان بگذارید. دندانپزشک ممکن است برای محافظت از روکش‌ها و دندان‌هایتان در برابر نیروهای مخرب ناشی از دندان قروچه، استفاده از یک محافظ دهان شبانه (نایت گارد) را تجویز کند.
جویدن ناخن یا اشیاء سخت: عاداتی مانند جویدن ناخن، مداد، یا سایر اشیاء سخت باید ترک شوند، زیرا می‌توانند باعث لب پر شدن یا شکستن روکش شوند.

با رعایت این مراقبت‌ها، می‌توانید به افزایش طول عمر روکش دندان خود کمک کرده و از سلامت دهان و دندان خود برای سالیان متمادی اطمینان حاصل کنید.

عوارض و مشکلات احتمالی روکش دندان و راه‌های مقابله با آن‌ها

اگرچه روکش دندان یک درمان بسیار موفق و رایج است، اما مانند هر اقدام پزشکی دیگری، ممکن است با برخی عوارض و مشکلات احتمالی همراه باشد. آگاهی از این موارد و دانستن نحوه مقابله با آن‌ها می‌تواند به مدیریت بهتر شرایط و حفظ سلامت روکش کمک کند. بسیاری از این عوارض “قابل پیشگیری” هستند و ریشه در “کیفیت نصب اولیه” و “مراقبت‌های بعدی بیمار” دارند.

حساسیت دندان پس از روکش

علائم و علل: یکی از شایع‌ترین عوارض پس از نصب روکش، حساسیت دندان به تغییرات دمایی (گرما و سرما)، فشار هنگام جویدن یا مواد شیرین است. این حساسیت معمولاً به دلیل تراشیده شدن بخشی از مینا و عاج دندان و نزدیک شدن به پالپ (عصب) دندان، یا تحریک ناشی از مواد چسبنده رخ می‌دهد. این حساسیت اغلب موقتی است و معمولاً طی یک تا دو هفته پس از نصب روکش کاهش یافته و از بین می‌رود.
مقابله و درمان:
- در روزهای اول پس از نصب روکش، از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های بسیار سرد، بسیار گرم یا خیلی سفت خودداری کنید.
- می‌توانید از خمیر دندان‌های مخصوص دندان‌های حساس استفاده کنید.
- اگر حساسیت شدید است یا پس از چند هفته بهبود نیافت، حتماً به دندانپزشک خود مراجعه کنید، زیرا ممکن است نشانه‌ای از مشکل جدی‌تری مانند بلندی روکش یا التهاب پالپ باشد.

درد بعد از روکش دندان

“درد” پس از روکش یک علامت غیراختصاصی است که می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مختلفی باشد، از یک حساسیت ساده و موقتی گرفته تا عفونت جدی یا مشکل در نصب روکش. بنابراین، “تشخیص دقیق علت درد” توسط دندانپزشک حیاتی است.

علل احتمالی درد:
- درد بلافاصله پس از نصب: می‌تواند ناشی از فشار وارد شده هنگام نصب، تحریک ناشی از تراش دندان، واکنش به مواد چسبنده، یا تغییر در نحوه جویدن و تطابق عضلات با روکش جدید باشد. این نوع درد معمولاً خفیف و موقتی است.
- بلندی روکش (High Bite): اگر روکش کمی بلندتر از حد معمول باشد، هنگام جویدن فشار نامناسبی به دندان پایه و دندان مقابل وارد می‌کند و باعث درد می‌شود. این مشکل با تنظیم ارتفاع روکش توسط دندانپزشک برطرف می‌شود.
- نصب نادرست روکش: اگر روکش به درستی روی دندان قرار نگیرد و لبه‌های آن با دندان تطابق کامل نداشته باشد، می‌تواند باعث گیر کردن مواد غذایی، التهاب لثه، و در نهایت درد شود.
- پوسیدگی دندان زیر روکش: اگر بهداشت دهان و دندان به خوبی رعایت نشود یا روکش به درستی نصب نشده باشد، باکتری‌ها می‌توانند به زیر روکش نفوذ کرده و باعث پوسیدگی دندان پایه شوند که منجر به درد خواهد شد.
- عفونت دندان یا ریشه (التهاب پالپ): اگر دندان قبل از روکش نیاز به درمان ریشه (عصب‌کشی) داشته و این درمان انجام نشده باشد، یا اگر درمان ریشه ناقص بوده و عفونت مجدداً فعال شده باشد، می‌تواند باعث درد شدید شود.
- التهاب لثه: تحریک یا التهاب لثه اطراف روکش نیز می‌تواند منجر به درد شود.
- ترک یا شکستگی دندان زیر روکش: گاهی ممکن است دندان پایه زیر روکش دچار ترک یا شکستگی شود که با درد همراه است.
درمان‌های خانگی (موقت برای کاهش درد):
- استفاده از کمپرس یخ روی گونه در ناحیه دردناک.
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن (طبق دستور).
- شستشوی دهان با آب نمک گرم (یک قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب گرم) برای کاهش التهاب.
- استفاده از دهانشویه‌های ضدعفونی‌کننده ملایم.
درمان تخصصی: اگر درد شدید، مداوم یا همراه با تورم و تب است، باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک با معاینه و احتمالاً تهیه عکس رادیوگرافی، علت دقیق درد را تشخیص داده و درمان مناسب را انجام می‌دهد که ممکن است شامل تنظیم بایت، درمان ریشه مجدد، تعویض روکش، یا درمان عفونت با آنتی‌بیوتیک باشد.

شل شدن یا افتادن روکش

علل: شایع‌ترین علت، شسته شدن یا ضعیف شدن سمان (چسب) دندانپزشکی است که روکش را به دندان متصل می‌کند. علل دیگر می‌تواند شامل پوسیدگی دندان زیرین که باعث از بین رفتن حمایت روکش می‌شود، عدم تطابق اولیه روکش با دندان، خوردن غذاهای بسیار چسبناک یا سفت، یا ضربه به دندان باشد.
مقابله: در صورت شل شدن یا افتادن روکش، باید در اسرع وقت با دندانپزشک خود تماس بگیرید. اگر روکش افتاده و سالم است، آن را تمیز کرده و در یک جای امن (مثلاً یک کیسه پلاستیکی کوچک یا جعبه تمیز) نگهداری کنید و با خود به مطب ببرید. دندانپزشک بررسی می‌کند که آیا امکان چسباندن مجدد همان روکش وجود دارد یا نیاز به ساخت روکش جدید است. از چسباندن روکش با چسب‌های معمولی یا سوپرگلو خودداری کنید زیرا می‌تواند به دندان و روکش آسیب برساند.

شکستن یا ترک خوردن روکش

علل: این مشکل بیشتر در روکش‌های تمام پرسلن یا لایه سرامیکی روکش‌های PFM دیده می‌شود. علل آن می‌تواند شامل جویدن ناگهانی یک جسم بسیار سخت (مانند هسته میوه یا استخوان)، ضربه مستقیم به دندان، دندان قروچه شدید، یا نقص در ساختار اولیه روکش باشد.
مقابله: اگر ترک ایجاد شده کوچک و سطحی باشد، گاهی اوقات دندانپزشک می‌تواند آن را با استفاده از رزین کامپوزیت ترمیم کند. اما اگر ترک عمیق باشد یا بخش قابل توجهی از روکش شکسته باشد، معمولاً نیاز به تعویض کامل روکش است. در هر صورت، باید برای ارزیابی و درمان به دندانپزشک مراجعه کرد.

مشکلات لثه

مشکلات مربوط به “لبه روکش” (تطابق با دندان و لثه) یک نقطه بحرانی است که می‌تواند منجر به زنجیره‌ای از عوارض مانند گیر غذایی، التهاب لثه، تحلیل لثه، و پوسیدگی دندان پایه شود.

التهاب لثه (ژنژیویت) و بیماری پریودنتال: علائم آن شامل قرمزی، تورم، حساسیت، خونریزی هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، و گاهی درد در ناحیه لثه اطراف روکش است. علل شایع آن عبارتند از:
- نصب نادرست روکش: اگر لبه‌های روکش بلند، کوتاه، یا ضخیم باشند و با لثه تطابق مناسبی نداشته باشند، می‌توانند باعث تحریک و التهاب لثه شوند.
- تجمع پلاک و باکتری: به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان کافی در اطراف روکش.
- واکنش به مواد روکش: در موارد نادر، لثه ممکن است به مواد سازنده روکش حساسیت نشان دهد.
- چسب اضافی: باقی ماندن چسب اضافی زیر لثه پس از نصب روکش می‌تواند باعث تحریک شود.
تحلیل لثه: عقب رفتن تدریجی خط لثه از روی دندان و روکش، که می‌تواند منجر به نمایان شدن لبه روکش (به‌ویژه خط فلزی در روکش‌های PFM) یا حتی بخشی از ریشه دندان شود. این امر می‌تواند زیبایی را تحت تأثیر قرار داده و حساسیت دندان را افزایش دهد.
سیاه شدن لبه لثه: این مشکل بیشتر در روکش‌های PFM دیده می‌شود و معمولاً به دلیل نمایان شدن لبه فلزی زیرین روکش در اثر تحلیل جزئی لثه یا گاهی به دلیل اکسید شدن و تیرگی فلز در طول زمان است.
مقابله:
- بهبود و رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان، به‌ویژه تمیز کردن خط لثه.
- مراجعه به دندانپزشک برای بررسی علت. درمان ممکن است شامل جرم‌گیری حرفه‌ای، تنظیم یا پولیش لبه‌های روکش، تعویض روکش در صورت عدم تطابق شدید، یا درمان‌های تخصصی لثه باشد. در صورت وجود عفونت، ممکن است دهانشویه‌های دارویی یا آنتی‌بیوتیک تجویز شود.

پوسیدگی دندان زیر روکش

علل: اگرچه روکش، تاج دندان را می‌پوشاند، اما دندان پایه همچنان در معرض خطر پوسیدگی قرار دارد، به‌ویژه در محل اتصال روکش به دندان (لبه‌ها). نفوذ باکتری‌ها از طریق هرگونه فاصله یا شکاف بین روکش و دندان (ناشی از نصب نادرست، شل شدن چسب، یا شکستگی روکش) یا عدم رعایت بهداشت مناسب توسط بیمار، می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان زیرین شود. تشخیص پوسیدگی زیر روکش گاهی دشوار است و ممکن است تنها با علائمی مانند درد، حساسیت، بوی بد دهان، یا از طریق عکس رادیوگرافی توسط دندانپزشک مشخص شود.
مقابله: بهترین راه، پیشگیری از طریق رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان و مراجعات منظم به دندانپزشک است. در صورت بروز پوسیدگی، درمان آن معمولاً مستلزم برداشتن روکش، حذف پوسیدگی، و سپس ساخت و نصب روکش جدید (یا ترمیم دندان در صورت امکان) است.

عدم تطابق رنگ یا شکل

علل: گاهی ممکن است رنگ یا شکل روکش نهایی با دندان‌های طبیعی مجاور یا با انتظارات بیمار تطابق کامل نداشته باشد. این می‌تواند ناشی از انتخاب نادرست رنگ اولیه، تغییر رنگ چسب در طول زمان، تغییر رنگ دندان پایه زیر روکش‌های شفاف، یا ساخت نامناسب روکش در لابراتوار باشد.
مقابله: اگر این مشکل در مراحل اولیه و قبل از چسباندن نهایی روکش تشخیص داده شود، معمولاً قابل اصلاح یا ساخت مجدد است. اما پس از چسباندن نهایی، اصلاح آن دشوارتر بوده و ممکن است نیاز به تعویض کامل روکش باشد.

واکنش‌های آلرژیک

علل: اگرچه نادر است، اما برخی افراد ممکن است به فلزات پایه (مانند نیکل یا کروم) که در ساخت برخی روکش‌های PFM یا تمام فلزی استفاده می‌شوند، واکنش آلرژیک نشان دهند. علائم می‌تواند شامل قرمزی، خارش، یا التهاب لثه و بافت‌های اطراف باشد.
مقابله: در صورت بروز آلرژی، بهترین راه حل، تعویض روکش با نوعی است که فاقد فلز باشد، مانند روکش‌های تمام سرامیک (زیرکونیا یا ایمکس) یا روکش‌های ساخته شده از آلیاژهای طلا که کمتر آلرژی‌زا هستند.

بوی بد دهان

علل: بوی بد دهان (هالیتوزیس) پس از نصب روکش می‌تواند ناشی از گیر کردن ذرات غذا و تجمع باکتری‌ها در زیر لبه‌های نامناسب روکش، التهاب لثه، یا پوسیدگی دندان زیر روکش باشد.
مقابله: بهبود بهداشت دهان و دندان، به‌ویژه نخ دندان کشیدن دقیق. مراجعه به دندانپزشک برای بررسی علت اصلی و درمان آن ضروری است.

در صورت مواجهه با هر یک از این مشکلات، مهم است که از خوددرمانی طولانی‌مدت پرهیز کرده و در اسرع وقت به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.

هزینه روکش دندان : عوامل تاثیرگذار و حدود قیمت

هزینه روکش دندان یکی از ملاحظات مهم برای بیمارانی است که به این درمان نیاز دارند. قیمت روکش دندان می‌تواند بسیار متغیر باشد و تحت تأثیر عوامل متعددی قرار گیرد. درک این عوامل به بیماران کمک می‌کند تا انتظارات واقع‌بینانه‌تری از هزینه‌ها داشته باشند و بدانند که این هزینه یک “سرمایه‌گذاری قابل توجه” برای سلامت و زیبایی دندان‌هایشان است که تحت تأثیر “پیچیدگی فنی و مواد مورد استفاده” قرار دارد.

عوامل موثر بر قیمت نهایی روکش دندان

نوع و جنس روکش: این یکی از اصلی‌ترین عوامل تعیین‌کننده قیمت است. به طور کلی:
- روکش‌های تمام سرامیک پیشرفته مانند زیرکونیا و ایمکس (IPS Emax) به دلیل تکنولوژی ساخت پیچیده‌تر و زیبایی و دوام بالا، معمولاً گران‌تر هستند.
- روکش‌های تمام فلزی، به‌ویژه آن‌هایی که از آلیاژهای طلا ساخته می‌شوند، به دلیل قیمت بالای فلزات گران‌بها، هزینه قابل توجهی دارند.
- روکش‌های PFM (فلز-سرامیک) معمولاً هزینه متوسطی دارند و از نظر قیمت بین روکش‌های تمام فلز پایه و تمام سرامیک پیشرفته قرار می‌گیرند.
- روکش‌های استیل ضد زنگ (SSC) و رزینی ارزان‌ترین گزینه‌ها هستند اما کاربرد و دوام محدودتری دارند.
هزینه لابراتوار: کیفیت مواد اولیه مورد استفاده در لابراتوار، تکنولوژی و تجهیزات لابراتوار، و مهارت و تجربه تکنسین‌هایی که روکش را می‌سازند، همگی بر هزینه نهایی که لابراتوار برای ساخت روکش دریافت می‌کند، تأثیرگذار است. لابراتوارهای معتبرتر با استانداردهای بالاتر معمولاً هزینه‌های بیشتری دارند.
دستمزد دندانپزشک: تجربه، مهارت، تخصص و شهرت دندانپزشک، و همچنین موقعیت جغرافیایی مطب (کلینیک دولتی یا خصوصی، شهر و منطقه) بر میزان دستمزد دریافتی تأثیر می‌گذارد.
تعداد دندان‌های نیاز به روکش: طبیعتاً هرچه تعداد دندان‌هایی که نیاز به روکش دارند بیشتر باشد، هزینه کلی درمان نیز افزایش می‌یابد.
نیاز به درمان‌های جانبی و مقدماتی: در بسیاری از موارد، قبل از نصب روکش، نیاز به انجام درمان‌های دیگری وجود دارد که هزینه آن‌ها به هزینه روکش اضافه می‌شود. این درمان‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درمان ریشه (عصب‌کشی): اگر دندان دچار عفونت پالپ باشد.
- بازسازی تاج دندان (Core Buildup): اگر ساختار زیادی از تاج دندان از دست رفته باشد، نیاز به بازسازی آن با مواد پرکننده برای ایجاد پایه محکم برای روکش است.
- پُست و کور (Post and Core): در دندان‌های عصب‌کشی شده با تخریب تاج وسیع، برای افزایش گیر و استحکام روکش.
- درمان‌های لثه: اگر لثه اطراف دندان دچار التهاب یا بیماری باشد.
تکنولوژی مورد استفاده در مطب: استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند قالب‌گیری دیجیتال با اسکنر داخل دهانی یا سیستم CAD/CAM (مانند CEREC) برای ساخت روکش در یک جلسه، ممکن است هزینه را تحت تأثیر قرار دهد.
موقعیت دندان در دهان: روکش دندان‌های جلویی ممکن است به دلیل نیاز به دقت بیشتر در تطابق رنگ و زیبایی، و همچنین استفاده از مواد با کیفیت‌تر از نظر زیبایی‌شناسی، کمی گران‌تر از روکش دندان‌های عقبی باشند.
بیمه درمانی: پوشش هزینه‌های روکش دندان توسط بیمه‌های درمانی (پایه و تکمیلی) بسیار متغیر است و به نوع بیمه، سقف تعهدات، و شرایط قرارداد بیمار با شرکت بیمه بستگی دارد. بیماران باید قبل از شروع درمان، از میزان پوشش بیمه خود مطلع شوند. پوشش بیمه برای روکش دندان “متغیر و اغلب ناکافی” است، که بار مالی قابل توجهی را بر دوش بیمار قرار می‌دهد و نیاز به برنامه‌ریزی مالی از سوی او را ایجاب می‌کند.

“تفاوت قیمت بین انواع روکش” نه تنها بازتابی از “هزینه مواد اولیه” است، بلکه با “میزان تکنولوژی ساخت، دوام و زیبایی مورد انتظار” نیز ارتباط دارد. بیماران باید این تعادل را هنگام تصمیم‌گیری درک کنند.

حدود قیمت انواع روکش (بر اساس اطلاعات موجود در ایران)

ارائه قیمت دقیق برای روکش دندان دشوار است زیرا به عوامل ذکر شده در بالا بستگی دارد و می‌تواند در مناطق و کلینیک‌های مختلف متفاوت باشد. با این حال، بر اساس اطلاعات موجود، می‌توان حدود قیمت‌های زیر را (با توجه به تاریخ به‌روزرسانی منابع) ارائه داد:

قیمت کلی روکش دندان: به طور میانگین بین 3,500,000 تومان تا 7,000,000 تومان برای هر واحد در سال‌های اخیر گزارش شده است. برخی منابع دیگر نیز شروع قیمت را از حدود 6,000,000 تومان تا 7,000,000 تومان ذکر کرده‌اند.
روکش PFM (فلز-سرامیک): شروع قیمت از حدود 6,000,000 تومان (بر اساس تعرفه سال 1404). در منابع قدیمی‌تر (مربوط به سال 1401-1402)، قیمت‌های پایین‌تری مانند 1,800,000 تومان تا 3,000,000 تومان نیز گزارش شده است.
روکش زیرکونیا: شروع قیمت از حدود 7,500,000 تومان (بر اساس تعرفه سال 1404). در منابع قدیمی‌تر، قیمت‌هایی در حدود 2,280,000 تومان تا 3,500,000 تومان نیز ذکر شده است.
روکش ایمکس (IPS Emax): حدود 10,000,000 تومان (بر اساس تعرفه سال 1404).
روکش موقت دندان: حدود 1,000,000 تومان (بر اساس تعرفه سال 1404).
روکش استیل ضد زنگ (SSC): حدود 3,500,000 تومان (بر اساس تعرفه سال 1404). در منابع قدیمی‌تر، قیمت 660,000 تومان نیز گزارش شده است.
روکش طلا: هزینه آن به دلیل نوسانات قیمت طلا و میزان طلای مصرفی، متغیر است و معمولاً از سایر انواع روکش‌ها (به جز سرامیک‌های بسیار پیشرفته) گران‌تر تمام می‌شود.

هزینه روکش برای دندان‌های خاص

دندان عصب‌کشی شده: هزینه درمان ریشه (عصب‌کشی) به طور جداگانه محاسبه می‌شود و بسته به تعداد کانال‌های ریشه و نوع دندان، می‌تواند از 2,500,000 تومان به بالا باشد. هزینه روکش دندان عصب‌کشی شده نیز طبق تعرفه نوع روکش انتخابی (مثلاً PFM از 6,000,000 تومان) به آن اضافه می‌شود.
دندان عقل: برای دندان عقل، به دلیل قرارگیری در انتهای دهان و اهمیت بیشتر استحکام نسبت به زیبایی، معمولاً از روکش‌های استیل ضد زنگ یا تمام فلزی استفاده می‌شود. هزینه روکش دندان عقل حدود 5,000,000 تومان تخمین زده می‌شود.
دندان جلو: برای دندان‌های جلویی که زیبایی در آن‌ها اهمیت زیادی دارد، معمولاً از روکش‌های PFM با کیفیت بالا، تمام سرامیک (زیرکونیا یا ایمکس) استفاده می‌شود. حداقل هزینه روکش دندان جلو با جنس PFM حدود 6,000,000 تومان است.

پوشش هزینه توسط بیمه

بسیاری از شرکت‌های بیمه تکمیلی، بخشی از هزینه‌های روکش دندان را تحت پوشش قرار می‌دهند. با این حال، میزان این پوشش، سقف تعهدات سالانه، و فرانشیز (سهم بیمار) در بیمه‌نامه‌های مختلف متفاوت است. بیمه تامین اجتماعی معمولاً پوشش بسیار محدودی برای درمان‌های پروتزی مانند روکش دندان دارد یا اصلاً پوشش نمی‌دهد. توصیه می‌شود بیماران قبل از شروع درمان، با شرکت بیمه خود تماس گرفته و از جزئیات پوشش هزینه‌های روکش دندان مطلع شوند.

شفافیت در مورد عوامل تشکیل‌دهنده قیمت و ارائه یک برآورد هزینه دقیق توسط دندانپزشک قبل از شروع درمان، برای جلب اعتماد بیمار و کمک به برنامه‌ریزی مالی او بسیار مهم است.

چه کسانی کاندیدای مناسبی برای روکش دندان هستند (و چه کسانی نیستند)؟

تصمیم برای انجام روکش دندان باید پس از معاینه دقیق توسط دندانپزشک و با در نظر گرفتن شرایط خاص هر بیمار گرفته شود. کاندیداتوری برای روکش دندان تنها به “وضعیت خود دندان” بستگی ندارد، بلکه “سلامت کلی دهان (لثه‌ها، بهداشت)” و “تعهد بیمار به مراقبت‌های بعدی” نیز عوامل تعیین‌کننده‌ای هستند.

کاندیداهای مناسب برای روکش دندان

به طور کلی، افراد زیر می‌توانند کاندیدای مناسبی برای دریافت روکش دندان باشند:

افراد با دندان‌های به شدت آسیب‌دیده: دندان‌هایی که به دلیل پوسیدگی وسیع، شکستگی، یا لب‌پریدگی شدید، ساختار زیادی از دست داده‌اند و با پرکردن‌های معمولی قابل ترمیم و تقویت نیستند.
افراد با دندان‌های عصب‌کشی شده: دندان‌هایی که تحت درمان ریشه (عصب‌کشی) قرار گرفته‌اند، معمولاً ضعیف و شکننده می‌شوند. روکش به محافظت از این دندان‌ها در برابر شکستگی کمک می‌کند.
افراد با پرکردگی‌های دندانی بسیار وسیع: اگر پرکردگی قدیمی یا جدید بخش بزرگی از تاج دندان را شامل شود و دیواره‌های باقی‌مانده دندان نازک و ضعیف باشند، روکش برای تقویت و جلوگیری از شکستن دندان توصیه می‌شود.
افراد نیازمند به بریج (پل دندانی): دندان‌های مجاور ناحیه بی‌دندانی که به عنوان پایه برای بریج استفاده می‌شوند، نیاز به تراش و روکش دارند.
افراد با ایمپلنت دندانی: پس از کاشت پایه ایمپلنت در استخوان فک، روکش به عنوان تاج دندان مصنوعی روی آن نصب می‌شود.
افراد با دندان‌های به شدت ساییده شده: سایش شدید دندان‌ها (مثلاً در اثر دندان قروچه) می‌تواند منجر به کوتاه شدن تاج دندان، مشکلات بایت و حساسیت شود. روکش می‌تواند ارتفاع و شکل طبیعی دندان را بازگرداند.
افراد با مشکلات زیبایی خاص: برای اصلاح دندان‌های بد رنگ (که به بلیچینگ پاسخ نمی‌دهند)، بد شکل، یا دارای فواصل جزئی، در صورتی که روش‌های محافظه‌کارانه‌تر مانند ونیر کامپوزیت یا لمینت سرامیکی مناسب نباشند یا نتایج مطلوب را ارائه ندهند، می‌توان از روکش استفاده کرد.
کودکان با دندان‌های شیری به شدت پوسیده: برای حفظ دندان شیری تا زمان رویش دندان دائمی و جلوگیری از مشکلات بعدی، ممکن است از روکش‌های استیل ضد زنگ (SSC) استفاده شود.

در برخی موارد، روکش دندان “بخشی از یک طرح درمان جامع‌تر” است و به تنهایی کافی نیست. به عنوان مثال، ممکن است قبل از روکش نیاز به درمان ریشه، درمان بیماری لثه، یا حتی ارتودنسی برای مرتب کردن دندان‌ها باشد.

چه کسانی برای روکش دندان مناسب نیستند یا باید با احتیاط اقدام کنند

در برخی شرایط، روکش دندان ممکن است بهترین گزینه درمانی نباشد یا نیاز به اقدامات مقدماتی و احتیاط‌های ویژه‌ای داشته باشد:

افراد با ترک‌های عمودی عمیق در ریشه دندان: اگر ترک دندان تا زیر خط لثه و به داخل ریشه گسترش یافته باشد، پیش‌آگهی دندان ضعیف است و روکش کردن آن ممکن است موفقیت‌آمیز نباشد. در این موارد، ممکن است کشیدن دندان و جایگزینی با ایمپلنت یا بریج گزینه بهتری باشد.
دندان‌هایی با ریشه به شدت آسیب‌دیده یا تحلیل رفته: اگر ریشه دندان به دلیل بیماری پریودنتال پیشرفته، تحلیل داخلی یا خارجی، یا شکستگی، حمایت کافی برای نگهداری روکش را نداشته باشد، روکش کردن توصیه نمی‌شود.
دندان با عفونت فعال پالپ (عصب) یا آبسه پری‌اپیکال: قبل از اقدام به روکش، باید عفونت به طور کامل از طریق درمان ریشه (عصب‌کشی) برطرف شود. روکش کردن دندان عفونی می‌تواند منجر به تشدید عفونت و درد شدید شود.
افراد با بهداشت دهان و دندان بسیار ضعیف: موفقیت طولانی‌مدت روکش به شدت به رعایت بهداشت دهان و دندان توسط بیمار بستگی دارد. اگر بیمار تمایلی به بهبود عادات بهداشتی خود نداشته باشد یا نتواند بهداشت مناسب را رعایت کند، خطر پوسیدگی دندان زیر روکش و بیماری لثه افزایش می‌یابد و روکش کردن ممکن است توصیه نشود.
افراد با بیماری لثه (پریودنتیت) فعال و درمان نشده: قبل از هرگونه اقدام برای روکش، بیماری لثه باید به طور کامل درمان و کنترل شود. لثه‌های ملتهب و بیمار نمی‌توانند پایه مناسبی برای روکش فراهم کنند و ممکن است پس از درمان، تحلیل لثه و نمایان شدن لبه‌های روکش رخ دهد.
دندان‌های بسیار نامرتب و به هم ریخته: در برخی موارد که نامرتبی دندان‌ها شدید است، ممکن است ابتدا درمان ارتودنسی برای اصلاح موقعیت دندان‌ها توصیه شود و سپس در صورت نیاز، اقدام به روکش نمود. تلاش برای اصلاح نامرتبی شدید تنها با روکش، ممکن است نیاز به تراش بیش از حد دندان‌های سالم داشته باشد و نتایج زیبایی و عملکردی مطلوبی به همراه نداشته باشد.
افراد با عادات غذایی و نوشیدنی بسیار نامناسب و کنترل نشده: مصرف بیش از حد مواد قندی و نوشیدنی‌های اسیدی، بدون رعایت بهداشت، خطر پوسیدگی دندان زیر روکش را به شدت افزایش می‌دهد.
افراد با دندان قروچه (بروکسیسم) شدید و کنترل نشده: نیروهای شدید ناشی از دندان قروچه می‌تواند منجر به شکستن یا ساییدگی زودهنگام روکش شود. این افراد باید قبل از روکش، برای کنترل دندان قروچه خود (مثلاً با استفاده از نایت گارد) اقدام کنند.

عدم کاندیداتوری برای روکش لزوماً به معنای “پایان راه” برای دندان یا لبخند زیبا نیست، بلکه ممکن است نشان‌دهنده نیاز به “درمان‌های جایگزین یا مراحل مقدماتی دیگر” باشد. مشاوره دقیق با دندانپزشک برای ارزیابی کامل شرایط و انتخاب بهترین طرح درمان ضروری است.

روکش دندان در مقابل لمینت (ونیر) : تفاوت‌ها چیست؟

روکش دندان و لمینت (که گاهی ونیر نیز نامیده می‌شود) دو درمان رایج در دندانپزشکی هستند که هر دو می‌توانند به بهبود ظاهر لبخند کمک کنند. با این حال، تفاوت‌های اساسی در هدف، کاربرد، میزان تراش دندان و ساختار آن‌ها وجود دارد. انتخاب بین روکش و لمینت یک تصمیم “تشخیصی” است که بر اساس “میزان آسیب ساختاری دندان” و “هدف اولیه درمان (عملکردی یا زیبایی)” توسط دندانپزشک گرفته می‌شود، نه صرفاً ترجیح بیمار.
هدف و کاربرد اصلی
- روکش دندان: هدف اصلی روکش، بازگرداندن استحکام، عملکرد و شکل به دندانی است که به شدت آسیب دیده، ضعیف شده یا ساختار زیادی از دست داده است. اگرچه روکش می‌تواند ظاهر دندان را نیز به طور قابل توجهی بهبود بخشد، اما جنبه درمانی و تقویتی آن غالب است.
- لمینت (ونیر): هدف اصلی لمینت، بهبود زیبایی دندان‌های جلویی است. لمینت‌ها پوسته‌های نازکی هستند که برای اصلاح رنگ، شکل، اندازه، یا ناهماهنگی‌های جزئی دندان‌ها و بستن فواصل کوچک بین آن‌ها به کار می‌روند.
میزان پوشش دندان
- روکش دندان: روکش مانند یک کلاهک، تمام سطوح قابل مشاهده دندان (سطح جونده، سطوح کناری، سطح بیرونی و داخلی) را به طور کامل می‌پوشاند.
- لمینت (ونیر): لمینت فقط سطح جلویی (لبی یا باکال) دندان را می‌پوشاند و گاهی ممکن است کمی به لبه‌های کناری و برنده دندان نیز امتداد یابد.
میزان تراش دندان
- روکش دندان: برای ایجاد فضای کافی جهت قرارگیری روکش و اطمینان از ضخامت مناسب آن، نیاز به تراش بیشتری از ساختار دندان از تمام جهات (معمولاً 1.5 تا 2 میلی‌متر یا بیشتر) است.
- لمینت (ونیر): نیاز به تراش بسیار کمتری از مینای دندان، و آن هم فقط از سطح جلویی (معمولاً 0.3 تا 1 میلی‌متر) دارد. در برخی موارد خاص (مانند لمینت‌های بدون تراش یا لومینیرز)، حتی ممکن است نیازی به تراش دندان نباشد یا تراش بسیار ناچیز باشد. بنابراین، لمینت یک روش درمانی کمتر تهاجمی نسبت به روکش محسوب می‌شود.
استحکام و دوام
- روکش دندان: به دلیل پوشش کامل دندان و ضخامت بیشتر مواد سازنده، استحکام قابل توجهی به دندان ضعیف شده می‌بخشد و برای تحمل نیروهای جویدن قوی‌تر است.
- لمینت (ونیر): لمینت‌ها نازک‌تر هستند و استحکام ساختاری کمتری نسبت به روکش‌ها دارند. آن‌ها برای دندان‌هایی که تحت فشار جویدن شدید قرار ندارند (مانند دندان‌های جلویی) مناسب‌تر هستند. استفاده نامناسب از لمینت به جای روکش در دندانی که نیاز به حمایت ساختاری دارد، می‌تواند منجر به شکست زودهنگام لمینت شود.
مواد سازنده
- روکش دندان: می‌تواند از مواد مختلفی مانند آلیاژهای فلزی، ترکیب فلز و سرامیک (PFM)، یا انواع تمام سرامیک (مانند پرسلن، زیرکونیا، ایمکس) و حتی رزین کامپوزیت ساخته شود.
- لمینت (ونیر): معمولاً از پرسلن (سرامیک) یا کامپوزیت رزین ساخته می‌شود. لمینت‌های پرسلنی دوام و ثبات رنگ بهتری نسبت به لمینت‌های کامپوزیتی دارند.
چه زمانی کدام یک انتخاب می‌شود؟
- روکش دندان: زمانی انتخاب می‌شود که:
  - دندان به شدت پوسیده، شکسته یا ترک خورده باشد.
  - دندان عصب‌کشی شده و نیاز به محافظت و تقویت داشته باشد.
  - پرکردگی بسیار وسیعی روی دندان وجود داشته باشد.
  - نیاز به تغییرات اساسی در شکل و اندازه دندان برای بهبود بایت یا به عنوان پایه بریج باشد.
- لمینت (ونیر): زمانی انتخاب می‌شود که:
  - هدف اصلی، بهبود زیبایی دندان‌های جلویی باشد.
  - مشکلاتی مانند تغییر رنگ مقاوم به بلیچینگ، لکه‌های سطحی، لب‌پریدگی‌های کوچک، فواصل جزئی بین دندانی، یا نامرتبی‌های خفیف وجود داشته باشد.
  - ساختار دندان به طور کلی سالم و قوی باشد و نیاز به تقویت اساسی نداشته باشد.
لمینت‌ها را می‌توان به عنوان یک گزینه “محافظه‌کارانه‌تر” در طیف ترمیم‌های دندانی در نظر گرفت، در حالی که روکش‌ها یک راه‌حل “جامع‌تر و قوی‌تر” برای مشکلات پیچیده‌تر و دندان‌هایی با آسیب ساختاری بیشتر هستند. در مواردی که لمینت پاسخگوی نیازهای درمانی یا استحکامی دندان نباشد، یا اگر لمینت قبلی دچار مشکل شده باشد، همیشه می‌توان در صورت لزوم، درمان را به سمت روکش دندان تغییر داد.

تصمیم‌گیری نهایی در مورد اینکه روکش یا لمینت برای شرایط خاص شما مناسب‌تر است، باید پس از معاینه دقیق و مشاوره با دندانپزشک متخصص انجام شود.

روکش دندان بدون پایه : راهکاری سریع و محافظه‌کارانه

روکش دندان بدون پایه یک روش پیشرفته و غیرتهاجمی برای ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده یا ضعیف شده است. برخلاف روکش‌های سنتی که به دندان پایه‌گذاری نیاز دارند، این نوع روکش به راحتی روی دندان طبیعی قرار می‌گیرد و به طور مستقیم از آن حمایت می‌کند. این روش به ویژه برای افرادی که دندان‌هایشان سالم بوده اما دچار ترک یا شکستگی شده‌اند، مناسب است.
برخلاف روکش‌های سنتی که برای نصب نیاز به تراش مقدار قابل توجهی از مینا و عاج دندان دارند تا فضایی برای پایه (هسته) روکش ایجاد شود، روکش بدون پایه مستقیماً و با چسب مخصوص قوی (باندینگ) بر روی سطح بیرونی دندان طبیعی چسبانده می‌شود. این روش اغلب با نام‌هایی مانند ونیر بدون تراش، روکش چسبی یا روکش پوسته‌ای نازک نیز شناخته می‌شود و معمولاً از جنس سرامیک یا کامپوزیت با کیفیت بالا ساخته می‌شود.
مزایای روکش دندان بدون پایه
عدم نیاز به تراش دندان: در این روش نیازی به تراشیدن دندان‌ها برای قرار دادن روکش نیست.
حفظ دندان طبیعی: روکش بدون پایه از سلامت دندان طبیعی محافظت می‌کند و تنها برای بهبود زیبایی و عملکرد دندان‌ها استفاده می‌شود.
ظاهر طبیعی: این نوع روکش‌ها بسیار شبیه به دندان‌های طبیعی هستند و به خوبی با دندان‌های اطراف خود هماهنگ می‌شوند.

اگر به دنبال گزینه‌ای راحت و موثر برای ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده هستید، روکش دندان بدون پایه انتخاب مناسبی برای شما خواهد بود.

روکش دندان پر شده

وقتی دندان‌تان پوسیدگی گسترده دارد یا پرکردگی بزرگی (مثل آمالگام یا کامپوزیت) در آن انجام شده، ممکن است ساختار دندان ضعیف شود. در این موارد، روکش دندان پر شده بهترین راه‌حل برای:

✅ محافظت از دندان شکسته یا ترک‌خورده
✅ جلوگیری از شکستن پرکردگی بزرگ
✅ بازسازی عملکرد و زیبایی دندان

مراحل انجام روکش روی دندان پر شده:

ترمیم پایه:
- اگر پرکردگی قدیمی آسیب دیده یا حجم دندان کم است، ابتدا هسته‌سازی (Core Build-up) با مواد کامپوزیتی انجام می‌شود.
تراش دندان:
- دندان به‌اندازه ضخامت روکش (۰٫۵-۲ میلی‌متر) تراش می‌خورد.
قالب‌گیری دیجیتال/سنتی:
- از دندان تراش‌خورده قالب دقیق گرفته می‌شود.
نصب روکش موقت:
- تا آماده شدن روکش دائمی، از روکش پلاستیکی محافظ استفاده می‌شود.
تحویل روکش دائمی:
- روکش ساخته‌شده (سرامیکی، زیرکونیا یا PFM) با سیمان مخصوص نصب می‌شود.

بهترین جنس روکش برای دندان‌های پرشده:

نوع روکش	مزایا	بهترین کاربرد
روکش تمام سرامیک	زیبایی طبیعی، سازگاری بافتی	دندان‌های جلویی
روکش زیرکونیا	استحکام فوق‌العاده، دوام بالا	دندان‌های خلفی (آسیاب)
روکش PFM (سرامیک-فلز)	استحکام + زیبایی مناسب	هزینه مقرون‌به‌صرفه
روکش طلا	انعطاف‌پذیری، طول عمر بالا	دندان‌های غیرقابل‌مشاهده

جایگزین‌های روکش دندان: اگر روکش مناسب شما نباشد

گاهی اوقات، دندان به حدی آسیب دیده است که با روکش قابل نگهداری نیست، یا بیمار به دلایلی تمایلی به انجام روکش ندارد، یا شرایط خاصی وجود دارد که روکش را به بهترین گزینه تبدیل نمی‌کند. در چنین مواردی، دندانپزشک ممکن است گزینه‌های درمانی جایگزین را پیشنهاد دهد. انتخاب جایگزین برای روکش (یا دندان از دست رفته) یک تصمیم پیچیده است که شامل در نظر گرفتن “هزینه، تهاجمی بودن درمان، طول دوره درمان، دوام بلندمدت، تأثیر بر دندان‌های مجاور و سلامت استخوان فک” می‌شود. عدم جایگزینی دندان از دست رفته (که روکش می‌توانست آن را حفظ کند یا جایگزین‌های دیگر می‌توانند جای آن را پر کنند) خود یک “تصمیم با عواقب منفی” است و صرفاً یک گزینه خنثی نیست؛ این امر می‌تواند منجر به جابجایی دندان‌های مجاور، مشکلات در جویدن، و تحلیل استخوان شود.

اگر دندان شما پوسیدگی گسترده دارد اما هنوز نیاز به عصب‌کشی (درمان ریشه) پیدا نکرده‌است، گاهی بیلداپ دندان (Dental Build-up) می‌تواند جایگزین کم‌تهاجمی‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تری نسبت به روکش باشد!

گزینه‌های اصلی جایگزین روکش دندان عبارتند از:

ایمپلنت دندان

توضیحات: ایمپلنت دندان به عنوان “استاندارد طلایی” برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته در نظر گرفته می‌شود. در این روش، یک پایه کوچک از جنس تیتانیوم (فیکسچر) که سازگار با بدن است، طی یک عمل جراحی در استخوان فک کاشته می‌شود. این پایه به تدریج با استخوان جوش می‌خورد و به عنوان ریشه مصنوعی دندان عمل می‌کند. سپس، یک اباتمنت (اتصال‌دهنده) و در نهایت یک روکش (تاج مصنوعی) روی آن نصب می‌شود.
مزایا:
- ظاهر و عملکرد بسیار طبیعی: ایمپلنت‌ها بیشترین شباهت را به دندان‌های طبیعی دارند.
- دوام و طول عمر بالا: در صورت مراقبت صحیح، می‌توانند برای تمام عمر باقی بمانند.
- حفظ استخوان فک: ایمپلنت با تحریک استخوان فک، از تحلیل رفتن آن (که پس از کشیدن دندان رخ می‌دهد) جلوگیری می‌کند. “حفظ استخوان فک” یک عامل تمایز کلیدی بین ایمپلنت و سایر روش‌های جایگزینی دندان است که پیامدهای بلندمدتی برای سلامت و ثبات ساختار دهان دارد.
- عدم آسیب به دندان‌های مجاور: برخلاف بریج، نیازی به تراشیدن دندان‌های سالم کناری نیست.
- راحتی و اعتماد به نفس: مانند دندان طبیعی احساس می‌شود و به بیمار اعتماد به نفس بیشتری در صحبت کردن و غذا خوردن می‌دهد.
معایب:
- هزینه بالا: ایمپلنت معمولاً گران‌ترین گزینه جایگزینی دندان است.
- نیاز به جراحی: فرآیند کاشت ایمپلنت یک عمل جراحی است.
- طول دوره درمان: فرآیند جوش خوردن ایمپلنت به استخوان (استئواینتگریشن) ممکن است چندین ماه طول بکشد.
- نیاز به استخوان کافی و سالم: برای موفقیت ایمپلنت، باید حجم و کیفیت استخوان فک مناسب باشد. در غیر این صورت، ممکن است نیاز به پیوند استخوان باشد.

بریج (پل دندانی ثابت)

توضیحات: بریج دندانی برای پر کردن جای خالی یک یا چند دندان از دست رفته استفاده می‌شود. در این روش، دندان‌های سالم مجاور ناحیه بی‌دندانی (که به آن‌ها دندان‌های پایه یا اباتمنت گفته می‌شود) تراشیده شده و روکش می‌شوند. سپس، یک یا چند دندان مصنوعی (پونتیک) به این روکش‌ها متصل شده و فضای خالی را پر می‌کنند.
انواع بریج: سنتی (Traditional)، کانتی‌لور (Cantilever – یک طرفه)، مری‌لند (Maryland – با باله‌های چسبنده به پشت دندان‌های پایه و تراش کمتر)، و بریج بر پایه ایمپلنت (Implant-supported bridge).
مزایا:
- ظاهر نسبتاً طبیعی و عملکرد قابل قبول.
- هزینه کمتر از ایمپلنت.
- زمان درمان کوتاه‌تر از ایمپلنت.
- ثابت بودن در دهان (برخلاف دندان مصنوعی متحرک).
معایب:
- نیاز به تراش دندان‌های سالم مجاور: این اصلی‌ترین عیب بریج است، زیرا ساختار سالم دندان‌های پایه از بین می‌رود و آن‌ها نیز در معرض خطر پوسیدگی یا مشکلات بعدی قرار می‌گیرند.
- تحلیل استخوان فک: استخوان فک در ناحیه زیر دندان مصنوعی (پونتیک) به دلیل عدم تحریک، به تدریج تحلیل می‌رود.
- دشواری در تمیز کردن: تمیز کردن زیر پونتیک نیاز به دقت و استفاده از وسایل مخصوص دارد و در صورت عدم رعایت بهداشت، می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان‌های پایه یا بیماری لثه شود.
- طول عمر محدودتر از ایمپلنت: بریج‌ها ممکن است پس از مدتی نیاز به تعویض داشته باشند.

دندان مصنوعی متحرک (پارسیل یا کامل)

توضیحات: دندان مصنوعی متحرک (پروتز متحرک) وسیله‌ای است که جایگزین دندان‌های از دست رفته و بافت‌های لثه اطراف آن‌ها می‌شود و بیمار می‌تواند آن را از دهان خارج کند. این پروتزها معمولاً از یک پایه پلاستیکی همرنگ لثه (آکریل) و دندان‌های مصنوعی ساخته می‌شوند و ممکن است دارای گیره‌های فلزی برای اتصال به دندان‌های باقی‌مانده (در پروتز پارسیل) باشند.
انواع: پروتز پارسیل (برای جایگزینی تعدادی از دندان‌ها) و پروتز کامل یا دست دندان (برای جایگزینی تمام دندان‌های یک فک).
مزایا:
- ارزان‌ترین گزینه برای جایگزینی دندان‌های متعدد.
- فرآیند ساخت نسبتاً سریع و غیرتهاجمی.
- بهبود نسبی در جویدن، تکلم و زیبایی ظاهری.
معایب:
- راحتی و ثبات کمتر: ممکن است در دهان حرکت کنند یا بلغزند، به‌ویژه هنگام غذا خوردن یا صحبت کردن.
- نیاز به تمیز کردن مکرر و خارج کردن از دهان در شب.
- تحلیل استخوان فک: با گذشت زمان، استخوان زیر پروتز تحلیل می‌رود و ممکن است نیاز به تنظیم مجدد (آسترکشی) یا ساخت پروتز جدید باشد.
- فشار به دندان‌های پایه (در پروتز پارسیل): گیره‌های فلزی می‌توانند به دندان‌هایی که به آن‌ها متصل هستند، فشار وارد کنند.
- احتمال ایجاد زخم یا ناراحتی در لثه.
- تأثیر بر حس چشایی و تکلم در برخی افراد.

ترمیم‌های کامپوزیتی (در موارد خاص)

توضیحات: در برخی موارد محدود، برای ترمیم شکستگی‌های جزئی که نیاز به پوشش کامل روکش ندارند، یا برای بستن فضاهای بسیار کوچک، می‌توان از مواد کامپوزیت رزینی به روش مستقیم در مطب استفاده کرد. همچنین، نوعی بریج به نام “بریج کامپوزیتی” یا “بریج رزینی تقویت شده با فایبر” وجود دارد که در آن دندان مصنوعی با استفاده از مواد کامپوزیتی و نوارهای فایبرگلاس به دندان‌های مجاور (با حداقل تراش یا بدون تراش) متصل می‌شود.
مزایا:
- هزینه کمتر نسبت به روکش یا بریج‌های سرامیکی/فلزی.
- نیاز به تراش کمتر یا عدم نیاز به تراش دندان.
- معمولاً در یک جلسه قابل انجام است.
معایب:
- استحکام و دوام کمتر از روکش یا بریج‌های سنتی.
- احتمال تغییر رنگ یا لکه‌پذیری بیشتر در طول زمان.
- کاربرد محدود به موارد خاص با فشار جویدن کم.

ارتودنسی (در موارد خاص)

توضیحات: در شرایط بسیار خاص، اگر فضای خالی ناشی از کشیدن یک دندان کوچک باشد و بیمار دارای شرایط فکی و دندانی مناسب (مانند فک کوچک و دندان‌های فشرده) باشد، ممکن است بتوان با استفاده از درمان ارتودنسی، دندان‌های مجاور را حرکت داده و این فضا را بست.
مزایا:
- حفظ دندان‌های طبیعی و عدم نیاز به پروتز.
- بهبود کلی ترتیب و نظم دندان‌ها.
معایب:
- طول دوره درمان طولانی (معمولاً چندین ماه تا چند سال).
- هزینه بالا.
- کاربرد بسیار محدود برای جایگزینی دندان از دست رفته.
- نیاز به همکاری زیاد بیمار.

انتخاب بهترین گزینه جایگزین به عوامل متعددی از جمله تعداد دندان‌های از دست رفته، وضعیت دندان‌های باقی‌مانده، سلامت استخوان فک، شرایط عمومی سلامت بیمار، انتظارات و اولویت‌های بیمار (مانند هزینه، زیبایی، دوام) و توصیه دندانپزشک بستگی دارد.

سوالات متداول درباره روکش دندان

آیا روکش دندان درد دارد؟ فرآیند آماده‌سازی دندان برای روکش معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، بنابراین بیمار در طول درمان دردی احساس نمی‌کند. پس از برطرف شدن اثر بی‌حسی، ممکن است دندان برای چند روز کمی حساسیت یا درد خفیف داشته باشد که با مسکن‌های معمولی قابل کنترل است. اگر درد شدید یا طولانی‌مدت باشد، باید به دندانپزشک مراجعه کرد زیرا ممکن است نشانه‌ای از بلندی روکش، التهاب عصب یا مشکل دیگری باشد.
عمر روکش دندان چقدر است؟ طول عمر روکش دندان به عوامل متعددی از جمله جنس روکش، کیفیت ساخت و نصب، رعایت بهداشت دهان و دندان توسط بیمار، رژیم غذایی و عادات دهانی بستگی دارد. به طور متوسط، روکش‌ها بین 5 تا 15 سال دوام می‌آورند، اما با مراقبت خوب، این مدت می‌تواند به 20 سال یا بیشتر نیز برسد. روکش‌های تمام فلزی (به‌ویژه طلا) و زیرکونیا معمولاً بیشترین طول عمر را دارند.
بهترین نوع روکش دندان کدام است؟ هیچ “بهترین” نوع روکش واحدی برای همه افراد وجود ندارد. انتخاب بهترین نوع روکش به شرایط خاص هر بیمار، محل قرارگیری دندان (جلو یا عقب)، نیاز به استحکام یا زیبایی، بودجه بیمار و توصیه دندانپزشک بستگی دارد. به عنوان مثال، برای دندان‌های جلویی معمولاً روکش‌های تمام سرامیک (مانند زیرکونیا یا ایمکس) به دلیل زیبایی بالا ترجیح داده می‌شوند، در حالی که برای دندان‌های عقبی ممکن است استحکام (مانند روکش‌های فلزی یا زیرکونیا) در اولویت باشد.
آیا دندان عصب‌کشی شده حتماً باید روکش شود؟ در بیشتر موارد، بله. دندان‌هایی که تحت درمان ریشه (عصب‌کشی) قرار گرفته‌اند، به دلیل از دست دادن بخش زیادی از ساختار داخلی و قطع خون‌رسانی، خشک و شکننده می‌شوند و در معرض خطر بالای شکستگی قرار دارند. روکش به محافظت از این دندان‌ها و افزایش طول عمر آن‌ها کمک می‌کند. با این حال، در موارد نادری که تخریب تاج دندان پس از عصب‌کشی بسیار کم باشد، ممکن است دندانپزشک تصمیم دیگری بگیرد.
هزینه روکش دندان چقدر است؟ هزینه روکش دندان به عوامل متعددی از جمله نوع و جنس روکش، هزینه لابراتوار، دستمزد دندانپزشک، نیاز به درمان‌های جانبی و پوشش بیمه بستگی دارد. به طور کلی، روکش‌های تمام سرامیک پیشرفته و طلا گران‌تر از روکش‌های PFM یا استیل هستند. برای اطلاع از هزینه دقیق، باید با دندانپزشک مشورت کرد. (برای حدود قیمت‌ها به بخش 8 مراجعه کنید).
مراقبت از روکش دندان چگونه است؟ مراقبت از روکش دندان مشابه مراقبت از دندان‌های طبیعی است و شامل مسواک زدن حداقل دو بار در روز، استفاده روزانه از نخ دندان (به‌ویژه در اطراف لبه‌های روکش)، پرهیز از جویدن مواد بسیار سخت یا چسبناک، و مراجعات منظم به دندانپزشک برای معاینات دوره‌ای و جرم‌گیری حرفه‌ای می‌شود.
اگر روکش دندانم افتاد یا شکست چه کار کنم؟ در صورت افتادن روکش، آن را (اگر پیدا کردید) تمیز نگه دارید و در اسرع وقت به دندانپزشک خود مراجعه کنید. از چسباندن خودسرانه آن با چسب‌های معمولی خودداری کنید. دندانپزشک بررسی می‌کند که آیا امکان چسباندن مجدد همان روکش وجود دارد یا نیاز به ساخت روکش جدید است. در صورت شکستن روکش نیز باید برای ترمیم یا تعویض آن به دندانپزشک مراجعه کرد.
آیا با وجود روکش دندان می‌توان MRI یا عکس رادیوگرافی گرفت؟
- عکس رادیوگرافی دندان (اشعه ایکس) و سی‌تی‌اسکن: وجود روکش دندان (حتی فلزی) معمولاً مشکلی برای این نوع تصویربرداری‌ها ایجاد نمی‌کند.
- MRI: روکش‌های تمام سرامیکی مانند زیرکونیا معمولاً تداخلی با MRI ایجاد نمی‌کنند. اما روکش‌هایی که حاوی فلزات فرومغناطیسی هستند (مانند برخی روکش‌های استیل یا آلیاژهای قدیمی)، ممکن است در تصاویر MRI سر و گردن آرتیفکت (اخلال در تصویر) ایجاد کنند یا در موارد بسیار نادر باعث گرم شدن شوند. قبل از انجام MRI، حتماً مسئول بخش تصویربرداری و دندانپزشک خود را از وجود روکش دندانی مطلع سازید.

نتیجه‌گیری : روکش دندان، سرمایه‌گذاری برای سلامت و زیبایی

روکش دندان یک درمان دندانپزشکی بسیار مؤثر و پرکاربرد است که می‌تواند نقش کلیدی در بازگرداندن عملکرد، استحکام و زیبایی به دندان‌های آسیب‌دیده ایفا کند.